به گزارش خبرنگار ایمنا، اخلاق نقش مهمی در ارتقا سطح زندگی انسان و دست‌یابی به کمال حقیقی بشر ایفا می‌کند. اما اغلب افراد، بر این گمان‌اند که سبک زندگی اخلاقی، نیاز به دوری از دنیا و گوشه‌نشینی دارد. یکی از مؤثرترین راه‌کارها برای از بین بردن این ذهنیت نادرست، بیان سبک زندگی توأم بااخلاق افرادی است که رفتار و منش خود را در تمام سطوح زندگی بر پایه کسب فضائل و دوری از رذائل بنانهاده‌اند. معصومان (ع) ازآنجاکه نمونه‌های عینی کمال انسانی هستند، بهترین الگو در این زمینه خواهند بود.
از طرفی امامان الگو و چراغ هدایت جامعه به شمار می‌روند و استفاده از اندیشه آن‌ها لازمه هدایت جامعه است، بنابراین باید با الهام و الگو گرفتن از سیره رفتاری و عملی اهل‌بیت (ع) زمینه ارتقای رفتاری و معنوی جامعه را فراهم آورد. اهمیت این موضوع زمانی آشکارتر می‌شود که شاهد هستیم در دنیای امروز با چالش تمدنی و تهاجم فرهنگی غرب مواجه هستیم به همین دلیل استفاده از میراث علمی، معنوی و رفتاری اهل‌بیت (ع) بسیار ضروری است.
شناخت و تبیین سیره علمی اهل‌بیت (ع) در ابعاد مختلف سیاسی، اجتماعی، اقتصادی و فرهنگی به‌ویژه در موضوع‌های مبتلابه امروز جامعه به‌عنوان یک نیاز جدی باید موردتوجه قرار گیرد. از طرف دیگر مطالعه زندگی اهل‌بیت (ع) ازاین‌جهت اهمیت دارد که روش و منش آن بزرگواران برای ما به‌عنوان یک الگو مدنظر است. بدین ترتیب مطالعه زندگی ائمه شیعه باید به‌عنوان یکی از لوازم تغییر سبک زندگی قرار گیرد و در این میان زندگی سیاسی و اجتماعی امام حسن (ع) از جایگاه خاص‌تری برخوردار است. ازاین‌رو ایمنا به مناسبت ولادت باسعادت امام حسن (ع) گفت‌وگویی را با حجت‌الاسلام علی‌اکبر هراتی، استاد حوزه ودانشگاه انجام داده است که در ذیل ازنظر می‌گذرانید.
امام حسن مجتبی (ع) دارای چه ویژگی‌های بارز اخلاقی بودند که نیاز است در عصر حاضر از آن الگو بگیریم؟
این امام معصوم جدا از جایگاه معصومیت و امامتی که دارند به‌عنوان یک انسان از فضائل اخلاقی بی‌شماری برخوردار هستند و علاوه بر آن شاهد هستیم در برهه‌های تاریخی و زمانی که امام حسن (ع) در ایام نوجوانی و جوانی به سر می‌برند امام علی (ع) منشور کامل تربیتی را برای ایشان تبیین می‌کنند که بارزترین تأکید امام علی (ع) به امام حسن مجتبی (ع) در نامه ۳۱ نهج‌البلاغه آمده است که ایشان می‌فرمایند «من به سن و سالی رسیده‌ام که هر پدر عاقلی در سن و سال من (که آن موقع ۶۱ سال داشتند) فقط باید به فکر خود و آخرتش باشد و با دیگران کاری نداشته باشد و من این‌گونه هستم.» طبیعی است وقتی امام مجتبی (ع) این نامه را مطالعه می‌کنند به این فکر فرورفته‌اند که چرا پدرم برای من وقت صرف کرد؟ امیرالمؤمنین (ع) فرموده‌اند که حسن جان تو غیر من نیستی و همه وجودم هستی و هرچه بر سر تو بیاید بر سر من آمده است. پس هر فردی امام حسن (ع) را بشناسد بخشی از شخصیت امام علی (ع) را شناخته، زیرا وجود او وجود امام علی (ع) است.
بارزترین ویژگی شخصیتی ایشان بحث انفاق است همان‌طور که می‌دانیم امام حسن مجتبی (ع) چندین بار اموال خود را به‌طور کامل انفاق کردند و این ویژگی شخصیتی به این امر برمی‌گردد که در دامان بزرگ بانوی اسلام حضرت زهرا (س) تربیت‌یافته‌اند. حضرت زهرا با سیره و سبک زندگی که داشتند به‌خوبی بحث انفاق و اهمیت اجرای آن را در زندگی از همان دوران طفولیت برای این امام بزرگوار تبیین کردند به‌گونه‌ای که خود امام حسن (ع) می‌فرمایند «در نیمه‌شب که مادرم از رنج‌ها می‌گریست در نمازها و دعاهایش برای همه دعا می‌کرد و هرقدر صبر کردم تا برای ما و خودشان دعا کنند چیزی نمی‌شنیدم و به ایشان گفتم که چرا برای خودتان دعا نمی‌کنید؟ فرمودند: فرزندم، الجار ثم الدار؛ اول همسایه بعد خودمان.» طبیعی است این نوع نگاه و سیره در زندگی حضرت زهرا (س) باعث شود که این فضیلت به فرزندشان امام حسن (ع) انتقال پیدا کند و این امام بزرگوار باوجود برخورداری از همه فضیلت‌های اخلاقی و انسانی، بیشتر با کرم، جود و عطا معروف شوند.
از صبر و بردباری امام حسن (ع) به‌عنوان یکی از بارزترین ویژگی اخلاق ایشان یاد می‌شود، به چه جهت این ویژگی اخلاقی در ایشان برجسته بود؟
نمی‌توان گفت فقط صبر و بردباری در امام حسن مجتبی (ع) بیشتر از سایر صفات خوب اخلاقی برجسته بود بلکه اگر زندگانی و سیره این امام معصوم را به‌درستی مطالعه و بررسی کنیم درخواهیم یافت، تمام فضائل و صفات اخلاقی در این امام معصوم به یک اندازه پررنگ بود اما شرایط زندگی و تحولات سیاسی و اجتماعی که در زمان این امام معصوم اتفاق افتاد بیشتر ویژگی اخلاقی صبر و بردباری را در ایشان نمایش می‌دهند.
در زمان امام حسن (ع) سم‌پاشی فراوانی علیه ایشان صورت می‌گرفت و متأسفانه هنوز هم بیشترین هجمه‌ها، دروغ‌ها و شبهات به این امام معصوم وارد می‌شود. اوج این سم‌پاشی‌ها و بدعت‌ها علیه این امام معصوم در ماجرای صلح با معاویه صورت گرفت که حتی سرداران ارشد و دوستان این امام را تحت تأثیر قرار دارد و حتی برخی از این افراد و نزدیکان ایشان را مذل المؤمنین صدا می‌کردند اما در مقابل شاهد هستیم امام این طعنه‌ها و سم‌پاشی‌ها را تحمل می‌کرد و دست از حق گفتن برنمی‌داشتند. حتی در روایات و تاریخ نمونه‌هایی داریم که افرادی از شام به مدینه می‌آمدند و به آن حضرت توهین می‌کردند اما این امام معصوم نه‌تنها اجازه نمی‌دادند که یارانشان با این افراد تندخویی کنند، بلکه با نهایت محبت و مهربانی برخورد می‌کردند و آن‌ها را به خانه می‌بردند و هدایایی می‌دادند و پذیرایی می‌کردند تا آن‌ها بفهمند که مرتکب اشتباه شده و تحت تأثیر تبلیغات منفی دشمن قرار نگیرند.
و مهم‌تر از همه زمان شهادت پدربزرگوارشان امام (ع) بود باوجوداینکه از ضربت خوردن پدر خود بسیار تحت تأثیر قرارگرفته بودند تا زمانی که حکم قصاص را بخواهند اجرا کنند با ابن ملجم مرادی انسانی رفتار کرده و کرامت انسانی وی را رعایت می‌کرد در کجای تاریخ سراغ داریم که فردی با قاتل پدر خود به این اندازه انسانی رفتار کند.
کدام سیره اخلاقی این امام بزرگوار کمتر به آن پرداخته‌شده است؟
به نظر من سیره رفتار امام حسن (ع) با همسرانشان کمتر به آن پرداخته‌شده و نیاز است با شرایط امروز جامعه که آستانه تحمل زوجین بسیار پایین آمده و شاهد افزایش آمار طلاق هستیم این موضوع تبیین شود. امام حسن مجتبی (ع) در رفتار با همسران خود بسیار بردبار و با شکیبا بودند و در کنار آن توجه به کانون خانواده در اولویت ایشان بود به‌گونه‌ای این امام بزرگوار با همسران خود بامحبت و احترام رفتار می‌کردند که به‌غیراز همسری که با فتنه معاویه و عمر عاص اقدام به شهادت امام (ع) کرد سایر همسران ایشان در تمام سختی‌های و دشواری‌های زندگی این امام بزرگوار یار و همراه ایشان بودند و همراه این امام بزرگوار در مسیر اسلام و اندیشه‌های ناب امامت گام برداشتند.
از سیره این امام بزرگوار در رفتار با همسران صحبت کردید در حوزه تربیت فرزند این امام بزرگوار چه سیره عملی داشتند؟
سیره عملی این بزرگوار در تربیت فرزندان بهترین مصداق و الگوی تربیت فرزند در عصر حاضر است، مهمترین سیره عملی این امام بزرگوار تربیت فرزند و آماده خدمت به امام وقت خود بود و به همین جهت شاهد هستیم بسیاری از فرزندان دختر و پسر این امام بزرگوار همراه امام حسین (ع) در کربلا حضور داشتند و حتی برخی از آن‌ها به درجه شهادت نائل شدند که این نمونه نشان می‌دهد که به چه میزان امام حسن مجتبی (ع) به تربیت فرزند صالح اهمیت داده و مهم‌تر از همه فرزندانی تربیت کردند که حتی برخی از آن‌ها که حتی کمتر از ده سال داشتند در مسیر همراهی امام وقت خود خدمت کرده و به شهادت برسند.
ثبت دیدگاه