گروه دانشگاه خبرگزاری فارس؛ اگر واژه «مهاجرت» را در فرهنگ لغت جستجو کنیم، معنای کوچ یا انتقال و جا به جایی افراد از مکانی به مکان دیگر را برای این کلمه نوشته‌اند و در توضیح آن نیز آورده‌اند که افراد برای بهبود شرایط زندگی‌شان به آن روی می‌آورند و برای زندگی از کشوری به کشور دیگر می‌روند.
البته مهاجرت در قشرهای مختلف و به دلایل متفاوتی صورت می‌گیرد که در زمینه افراد دانشگاهی و مهاجرت‌های علمی می‌توان ادامه تحصیل و شرایط درسی بهتر را به عنوان دلایل مهاجرت افراد عنوان کرد.
به طور معمول نخبگان و استعدادهای برتر در کشورهای جهان سوم برای ادامه تحصیل به کشورهای پیشرفته‌تر می‌روند، گاه به کشورشان بازمی‌گردند و گاه در غربت ماندگار می‌شوند.
از این نوع مهاجرت به عنوان فرار مغزها هم نام برده می‌شود چرا که مغزهای نخبه از کشور خارج می‌شوند، در سال‌های گذشته آماری از خروج نخبگان را اعلام می‌کردند که براساس یکی از آمارها ایران در مقام دوم خروج نخبگان در جهان قرار داشت، البته در ارائه آمارها سیاه‌نمایی بسیاری نیز علیه ایران صورت می‌گرفت اما آنچه مسلم است اینکه ما باید آمار دقیقی از مهاجرت نخبگان کشورمان به کشورهای دیگر داشته باشیم و علل آن را بررسی کنیم.
* رتبه برترهای کنکور چه می‌کنند؟
در این زمینه با چند نفر از رتبه‌های برتر کنکور در سال‌های گذشته تماس گرفتیم و وضعیت آن‌ها را جویا شدیم تا بدانیم در یک جامعه آماری چند نفره چند درصد از افراد از کشور خارج می‌شوند و چرا؟
یاسمن سعیدی رتبه اول گروه ریاضی کنکور سراسری سال ۹۳ در دانشگاه LSE انگلستان در حال ادامه تحصیل در رشته دکترای اقتصاد است و قصد بازگشت به کشور را دارد.
زهرا سادات موسوی رتبه ۱ کنکورسراسری انسانی سال ۹۵ نیز در ایران است و قصد ادامه تحصیل در خارج را ندارد.
وضعیت رتبه برتر دیگری را از پدرش جویا شدیم، پدر یکی از رتبه‌های برتر کنکور چند سال پیش که نخواست نامش اعلام شود، گفت: فرزند من هنوز در ایران است و در یکی از دانشگاه‌های برتر کشور درس می‌خواند اما وقتی مقطه کارشناسی را به پایان برساند سعی می‌کند برای ادامه تحصیل به یکی از کشورهای خارجی برود، زیرا صد در صد شرایط تحصیل در آنجا بهتر است، وقتی بهترین شرایط را پیشنهاد میدهند چرا جوانان از فرصت‌شان استفاده نکنند؟
مادر یکی از رتبه‌های برتر کنکور نیز گفت: مهاجرت زیاد شده و دلیل آن هم این است که به استعدادهای کشور، تسهیلات کاری و تحصیلی ارائه نمی‌شود و به همین دلیل مجبور هستند مهاجرت کنند، وی گفت: هر کسی دوست دارد در مملکت خودش باشد و دوست ندارد به کشور غربت برود ولی وقتی تسهیلات نمی‌دهند نخبگان را مجبور به خروج می‌کنند.
پدر یکی دیگر از رتبه‌های برتر کنکور که فرزندش در کشور کانادا مشغول به تحصیل است، نیز گفت:فکر نمی‌کنیم فرزندمان دیگر به کشور برگردد البته امیدواریم که برگردد اما با توجه به شرایط اقتصادی کشور دلیلی برای بازگشت ندارد و ما هم قانع به ماندنش در خارج کشور شدیم، وی شرایط کاری، عدم ثبات اقتصادی و شرایط تحصیلی کشور را از دلایل مهاجرت نخبگان برشمرد.
* نگرانی مسوولان از مهاجرت نخبگان و راهکارهای ارائه شده
به گزارش فارس، البته مهاجرت نخبگان در میان اساتید دانشگاه نیز وجود دارد و این مسأله تا حدودی مسوولان را نگران کرده است.
این مسأله در آخرین نشست روسای دانشگاه‌ها از سوی رسول جلیلی رئیس دانشگاه صنعتی شریف مطرح شد، جلیلی در آن نشست از آغاز مهاجرت اساتید خبر داده و گفته بود: در گذشته درد ما فقط مهاجرت دانشجویان بود، اما در حال حاضر مهاجرت اساتید هم به این دغدغه افزوده شده است.
در این زمینه محمدعلی زلفی‌گل وزیر علوم نیز صحبت‌هایی داشته است و آن هم اینکه زلفی‌گل مهاجرت را چه در حوزه اساتید و چه دانشجویان مسأله بدی نمی‌داند و معتقد است که در عرصه علمی دانشمندان متعلق به تمام مردم دنیا هستند و باید از کشوری به کشور دیگر بروند اما آنچه برای ما تهدید به شمار می‌رود بیکاری متخصصان‌مان است.
وزیر علوم اعتقاد دارد وقتی ما نمی‌توانیم برای متخصصان‌مان شغل آفرینی کنیم این افراد برای امرار معاش و شغل شایسته خود مهاجرت می‌کنند.
زلفی‌گل راهکار حل آسیب مهاجرت را در دیپلماسی علمی می‌داند که در این زمینه وزارت علوم برنامه‌هایی دارد.
در این راستا پروژه‌های مشترک علمی از سوی وزارت علوم و دانشگاه‌های ایران با کشورهای خارجی بخصوص کشورهای همسایه طراحی شده است.
البته سیدابراهیم رئیسی رئیس جمهور نیز چندی پیش در نشست هم‌اندیشی با اساتید دانشگاه به این موضوع اشاره کرده و از مسوولان خواست که با دانشجویان که آینده‌سازان کشور هستند، به نحوی رفتار شود که نسبت به آینده کشور امیدوار باشند تا مهاجرت نخبگان روند معکوس پیدا کند و این موضوعی است که دولت در خصوص آن وظیفه جدی بر عهده دارد.
سارا فلاحی نماینده مجلس شورای اسلامی نیز از دولت خواسته است تا مسیر مهاجرت نخبگان را مسدود کنند و اجازه ندهند نخبگان ما بخاطر مسائل و مشکلات اقتصادی به کشورهای دیگر بروند.
در این زمینه با رسول جلیلی رئیس دانشگاه صنعتی شریف گفت‌وگو کردیم و توضیحات بیشتری از او خواستیم.
جلیلی گفت: اینکه درصد کمی از دانشمندان ما برای مطالعات علمی به خارج از کشور بروند طبیعی است، بخشی از آن‌ها نیز پس از ادامه تحصیل به کشور بازمی‌گردند اما اگر این میزان زیاد شود جای نگرانی است.
وی علت افزایش مهاجرت را در نبود شرایط شغلی دانسته و گفت: باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی شود که بتوانیم برای این افراد کارآفرینی کنیم.
البته مهدی گلشنی عضو هیأت علمی دانشگاه صنعتی شریف و عضو سابق شورایعالی انقلاب فرهنگی، یکی از علل مهاجرت نخبگان را در فرهنگ‌سازی اشتباه دانسته و گفت: در دانشگاه‌های کشور به اندازه کافی کار فرهنگی صورت نگرفته است، باید بچه‌ها را از زمان دانش‌آموزی با هویت ملی آشنا کرد، وقتی حس هویت ملی در جوانان زنده باشد آمار مهاجرت کاهش می‌یابد.
به گزارش فارس، بیشتر کارشناسان مشکلات اقتصادی و شغلی را به عنوان علت مهاجرت نخبگان مطرح می‌کنند ولی آنچه مسلم است علت مهاجرت هرچه که باشد مسوولان کشور باید به دنبال راهکاری برای کاهش این آمار و افزایش مهاجرت معکوس باشند.
انتهای پیام/ ت ۹۶
ثبت دیدگاه