بررسی تحولات منطقه پس از شهادت آیت‌الله رئیسی

به گزارش خبرگزاری ایمنا، روزنامه ژاپنی نیکی آسیا نوشته است که روسیه و چین پس از شهادت رئیس جمهور ایران، سید ابراهیم رئیسی، در حال ادامه تقویت روابط خود با ایران هستند و انتظار می‌رود جانشین رئیسی نیز موضع سرسخت ایران را علیه آمریکا و اروپا حفظ کند.

ویاچسلاو ولودین، رئیس دومای روسیه و ژانگ گوکینگ، معاون نخست وزیر چین، چهارشنبه در مراسم یادبود شهید سید ابراهیم رئیسی و حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه که هر دو روز یکشنبه در حادثه سقوط بالگرد به شهادت رسیدند، شرکت کردند. ولودین و ژانگ همچنین با محمد مخبر سرپرست موقت ریاست جمهوری ایران دیدار کردند.

به گفته این روزنامه، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از ولودین خواست تا همدردی او نسبت به فوت رئیسی را منتقل کند. پوتین گفت که رئیسی یک «شریک بسیار قابل اعتماد» بود که «در راستای منافع ملی حرکت میکرد» و آدم می‌توانست به او برای رعایت توافقات اعتماد کند.

شیجین پینگ، رئیس جمهور چین روز دوشنبه با ارسال پیام تسلیت به مخبر، درگذشت آیت الله رئیسی را ضایعه‌ای بزرگ برای مردم ایران دانست و افزود که مردم چین نیز دوست خوب خود را از دست دادند. وانگ یی، وزیر امور خارجه چین نیز روز سه‌شنبه در دیدار با یکی از مقامات وزارت امور خارجه ایران، برنامه‌های تقویت همکاری راهبردی با ایران را تشریح کرد.

بر اساس گزارش نیکی آسیا، ایران در دوران رئیسی که خود تابع آموزه‌های آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم انقلاب بود، موضع تندی علیه آمریکا اتخاذ کرد و در عوض بر روابط با چین، روسیه و سایر کشورهای دوست در منطقه تمرکز کرد که در دنیای دپلماسی به عنوان همکاری جنوب-جنوب شناخته می‌شود.

ایران در ژوئیه سال گذشته به سازمان همکاری شانگهای، یک سازمان منطقه‌ای به رهبری چین و روسیه پیوست. در سال ۲۰۲۴ ایران به صورت رسمی به عنوان عضو جدیدی از خانواده بریکس قدرت‌های اقتصادی نوظهور پیوست. این کشور همچنین در ماه دسامبر با اتحادیه اقتصادی اوراسیا (EAEU) به رهبری روسیه، توافقنامه تجارت آزاد امضا کرد.

ایران همچنین صادرات نفت خام به چین را در سایه تحریم‌های آمریکا علیه تهران تقویت کرده است. روسیه و چین روابط نزدیکتر با ایران را نیز در اولویت می‌دانند.

این روزنامه ادعا کرده است که روسیه همکاری نظامی با ایران را با استفاده از پهپادهای ایرانی در جنگ خود در اوکراین افزایش داده است. چین سال گذشته برای احیای روابط دیپلماتیک بین ایران و عربستان سعودی میانجیگری کرد که نشان‌دهنده نفوذ فزاینده این کشور در خاورمیانه است.

در همین حال، شیخ تمیم بن حمد آل ثانی، امیر قطر نیز در مراسم یادبود شهدای خدمت حضور یافت. عربستان سعودی و سایر کشورهای عربی روابط خود را با قطر از سال ۲۰۱۷ تا ۲۰۲۱ قطع کردند که بخشی از آن به دلیل روابط نزدیک دوحه با ایران بود. شیخ تمیم با حضور خود در این مراسم، استحکام آن رابطه را برجسته کرد.

محمد شیاع السودانی نخست وزیر عراق و شهباز شریف نخست وزیر پاکستان نیز در این مراسم حضور داشتند. آیت الله خامنه ای روز چهارشنبه در دیدار با شریف پاکستان را ملتی «برادر» خواند و خواستار تقویت روابط دوجانبه شد.

این روزنامه در ادامه نوشته است که این در حالی است که روابط ایران با اروپا در دوره رئیسی آسیب دیده بود. برخی از رهبران اروپایی مانند اولاف شولز، صدراعظم آلمان و جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا، و مقامات اتحادیه اروپا درگذشت رئیسی را تسلیت گفتند، اما مقامات بلندپایه به مراسم روز چهارشنبه نفرستادند. این در حالی است که مقامات آمریکایی نتوانستند جلوی خود را بگیرند و در اظهارات خود در کمال گستاخی اقدام به نطق درباره‌ی حقوق بشر کردند.

این روزنامه در پایان نوشته است که انتخابات برای رئیس جمهور جدید در ۲۸ ژوئن برگزار می‌شود. ثبت‌نام نامزدها از روز پنجشنبه آغاز شد اما اکثر تحلیلگران معقتدند که تغییر خاصی در سیاست خارجی منطقه‌ای یا کلی ایران رخ نخواهد داد.