به گزارش خبرنگار ایمنا، در ایران و کشورهای متأثر از فرهنگ ایرانی، روز سیزدهم فروردین‌ماه هر سال مردم از خانه‌ها بیرون می‌روند و از بام تا شام به گردش و شادی می‌گذرانند. این روز که در اصطلاح «سیزده بدر» نامیده می‌شود و یکی از مشهورترین آئین‌های نوروزی است هیچ سابقه مکتوبی در منابع ادبی و تاریخی قدیمی ندارد و کهن‌ترین اسناد مربوط به ظاهر از دوره فتحعلی‌شاه قاجار است. خاطرات و سفرنامه‌های عصر قاجار نشان می‌دهد که هم شاه و رجال درباری و هم عامه مردم، مراسم روز سیزدهم فروردین را به صورت رسمی و گسترده اجرا می‌کردند.
از همین رو برخی پژوهشگران پنداشته‌اند که این جشن بیش از یکی دو سده دیرینگی ندارد اما با دقت بیشتر در می‌یابیم که شواهدی برای دیرینگی این جشن وجود دارد.تنوع و گوناگونی شیوه‌های برگزاری یک آئین، و دامنه‌ی گسترش فراخ‌تر یک باور در میان مردمان، بر پایه‌ی قواعد مردم شناسی و فرهنگ عامه، نشان دهنده‌ی دیرینگی زیاد آن است.
تاریخچه سیزده بدر
منصور قربانی، مدیر دفتر تخصصی هنرهای ملی و آئینی شهرداری اصفهان در گفت و گو با خبرنگار ایمنا اظهار کرد: تاریخچه سیزده بدر در ایران باستان به زمان حکومت بابلیان باز می‌گردد. مردم بابل اعتقاد داشته‌اند که دوازده ستاره که هر کدام در یکی از برج‌های آسمانی تکیه زده‌اند، هزار سال بر جهان حکومت می‌کنند.
وی ادامه داد: در نتیجه به باور مردم آن زمان عمر جهان ۱۲ هزار سال بوده است و پس از پایان رسیدن این ۱۲ هزار سال آسمان‌ها و زمین دچار آشفتگی و هرج و مرج می شده‌اند. به باور مردم در پایان این آشفتگی زمین برای تولدی دوباره آماده می‌شده است. یکی از دلایل این که سال را به ۱۲ ماه تقسیم کرده بودند نیز همین بوده است.
مدیر دفتر تخصصی هنرهای ملی و آئینی شهرداری اصفهان تصریح کرد: از آنجایی که عید نوروز نمادی از شروع دوباره سال و بازگشت زندگی به شمار می‌رفته، ۱۲ روز ابتدای هر سال نمادی از همه ۱۲ ماه سال در نظر گرفته می‌شده است. به عنوان مثال اگر فردی در این ۱۲ روز ابتدایی سال مشغول شادی باشد تا انتهای سال نیز شاد خواهد بود و اگر درگیر غم و غصه باشد تا انتهای سال نیز غم و غصه خواهد داشت.
فلسفه بیرون از منزل سپری کردن در سیزده بدر
وی افزود: روز سیزده بدر نمادی از پنج روز پایانی سال یعنی همان روزهای هرج و مرج به شمار می‌رفته است. به همین دلیل مردم ایران زمین در روز سیزدهم سال جدید به صحرا و بیابان می رفته‌اند و سعی می‌کردند که تمام روز را به خوشی بگذراند.
قربانی اضافه کرد: تاریخچه سیزده بدر یکی از جالب‌ترین تاریخچه‌های مراسم‌های ایران باستان به شمار می‌رود. در این روز هیچ کدام از کارهای عادی طول سال انجام نمی‌گرفت تمامی کسب و کارها تعطیل بوده و مردم فقط سعی می‌کردند با خوش‌گذرانی نحسی سیزده بدر که نماد پنج روز پایانی هر سال بوده است، را به در کنند.
مراسم‌های جالب سیزده بدر
مدیر دفتر تخصصی هنرهای ملی و آئینی شهرداری اصفهان اظهار کرد: در زمان‌های گذشته روز سیزدهم فروردین روز تیشتر یا روز ایزد باران آور به حساب می‌آمده است. مردم برای شکرگذاری و تشکر از این ایزد که باعث باروری زمین‌های کشاورزی شأن می‌شده است به زمین‌های تازه روییده و سر سبز خود می‌رفتند و به جشن و شادی و پایکوبی می‌پرداختند. جمع کردن سبزی‌های صحرایی و پختن آش یکی از مراسم‌های سیزده بدر در زمان‌های گذشته بوده است.
وی ادامه داد: فال گوش ایستادن، فال گیری آن هم با کوزه، گرده زدن سبزی و چمن و بازگشایی آن، خواندن ترانه‌ای دست جمعی، خوراک پزی های عمومی، بادبادک پرانی، سوارکاری، نمایش‌های شاد، آب پاشی و آب بازی از دیگر مراسم‌های سیزده بدر در زمان‌های قدیم به شمار می رفته است.
قربانی گفت: شادی و خنده مردم در روز سیزده بدر نمادی از فرو ریخته شدن اندیشه‌های پلید و تیره بوده است. همچنین روبوسی نمادی از آشتی بوده که همه این موارد به عنوان رسمی از مردم آن منطقه به شیوه متفاوت اجرا می‌شده است.
وی تصریح کرد: همانگونه که شباهتی بین چارشنبه‌سوری و نوروز امروزی متداول در اصفهان و شهرهای بزرگ، با شیوه‌های اصیل و کهن آن وجود ندارد، سیزده به‌در امروزی نیز تنها نامی از یک جشن کهن را برخود داشته و هیچ شباهتی به آئین کهن و یادگار نیاکان ما ندارد. نحوه‌ی اجرای این جشن، مانند بسیاری از دیگر آئین‌های ایرانی، عمیقاً از شیوه‌ی اصیل و باستانی خود دور شده است و به شکل فعلی آن، دارای سابقه‌ی تاریخی در ایران نیست.
مدیر دفتر تخصصی هنرهای ملی و آئینی شهرداری اصفهان گفت: اگر در گذشته مادران و پدران ما، سبزه‌های نوروزی خود را در این روز به صحرا می‌برده و برای احترام به زمین و گیاه، آن را در آغوش زمین می‌کاشته‌اند، امروزه ما آن را به سوی یکدیگر پرتاب و تکه‌تکه‌اش می‌کنیم.
وی تاکید کرد: سیزده بدر پیشینیان ما، روزی برای ستایش و دعا برای طلب باران فراوان در سال پیش رو، برای گرامیداشت و پاکیزگی طبیعت و مظاهر آن و زیست بوم مقدس آنان بوده است.
ثبت دیدگاه