شش کتاب مهم درباره سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف)

https://shahriyarnews.ir/?p=3229

به گزارش خبرگزاری کتاب ایران (ایبنا)، در تقویم میلادی امروز ۸ ژوئن (۱۸ خرداد) سالروز ترور یکی از چهره‌های امنیتی و از مبارزان فلسطینی به نام «عاطف بسیسیو» ثبت شده است. روزنامه ابتکار درباره ترور وی در گزارش کوتاهی نوشت: «سازمان جاسوسی رژیم صهیونیستی (موساد) برای تحکیم پایه‏‌های این رژیم، در هشتم ژوئن ۱۹۹۲ میلادی عاطف بسیسو یکی از مقام‏های امنیتی سازمان آزادی بخش فلسطین را در پاریس ترور کرد. با وجود آن که ارتکاب این ترور توسط رژیم صهیونیستی غیرقابل انکار بود، اما این رژیم به علت هراس از واکنش افکار عمومی، مسئولیت آن را نپذیرفت. اما هفت سال بعد در ماه مارس ۱۹۹۹میلادی پلیس فرانسه اعلام کرد، بر اساس اسناد به دست آمده، موساد، ترور عاطف بسیسو را طراحی و اجرا کرده است. در کارنامه موساد این قبیل اقدام بسیار زیاد بوده و موارد مشابه فراوانی در آن وجود دارد. از ربودن آیشمن نازی و محاکمه و اعدام او در اراضی اشغالی تا حضور در دیگر کشورها و ایجاد آشوب و بلوا از جمله این اقدامات است.» (https://ebtekarnews.com/?newsid=78445)

اتهام بسیسو برای ترورش چه بود؟

در بسیاری از منابع داخلی و خارجی (عرب زبان) بسیسو رئیس بخش اطلاعات ( به زبان عربی استخبارات) سازمان آزادی بخش فلسطین معرفی شده است. بر اساس اطلاعات صفحه ویکی پدیای عرب زبان درباره این شخصیت آمده است که او در سال ۱۹۴۸ متولد شد، در هفده سالگی به جنبش فتح پیوست و در اوایل سال ۱۹۶۸ با ابو ایاد سرویس نظارت بر انقلاب بیروت را تشکیل داد. وی تحصیلکرده دانشگاه آمریکایی- بیروتی بود و در سال ۱۹۹۲ در هتل «مریدین» پاریس ترور شد و در قبرستان شهدای فلسطین در «همام الانف» به خاک سپرده شده است. علت ترور بسیسو هم مظنون شدن موساد به وی به خاطر ماجرای گروگان‌گیری طی بازی‌های المپیک مونیخ مطرح شده است. (تذکر این نکته لازم است که اطلاعات در صفحات ویکی پدیا به تنهایی قابل استناد نیست و برای صحت سنجی آن می‌بایست راستی‌ آزمایی‌ انجام شود.)

در مجموع درباره این شخصیت به خصوص در منابع داخلی مطالب، مستندات و کتاب‌های زیادی قابل دسترس نیست. تنها می‌دانیم که او یک عضو ارشد از سازمان آزادی بخش فلسطین بود و براساس یک اتهام توسط اسرائیل ترور (حذف فیزیکی) شد و این موضوع نیز بعدها توسط پلیس فرانسه افشا شد.

ماهیت سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) چیست؟
سازمان آزادی بخش فلسطین که بسیسو عضو ارشد آن بود، سازمانی متشکل از احزاب و گروه‌های مبارز فلسطینی است. براساس اطلاعات دانشنامه جهان اسلام در مدخل مربوط به این سازمان آمده است: «سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف)، سازمانی متشکل از احزاب و گروه‌های مبارز فلسطینی. تا اوایل دهه ۱۳۴۰ ش/ ۱۹۶۰ احزاب و گروه‌های فلسطینی فاقد سازماندهی و تشکیلات واحد و منظمی بودند و غالبا با یکدیگر اختلاف داشتند. از همین رو در رویارویی با رژیم صهیونیستی کارایی لازم را نداشتند و مذاکره و توافق آنها با کشورهای عربی به سبب وجود گرایش‌های گوناگون با دشواری همراه بود. بنابراین در چهلمین نشست اتحادیه عرب در ۲۴ شهریور ۱۳۴۲/ ۱۵ سپتامبر ۱۹۶۳، کشورهای عرب به سبب بیم از ناکامی در معادلات بین المللی و منطقه‌ای، جلوگیری از پیدایش احزاب و گروه‌های مستقل و بهره‌برداری از این گروه‌ها براساس منافعشان به‌ویژه در خاورمیانه تصمیم گرفتند تا گروهی را به نمایندگی از مردم فلسطین، تحت نظارت رسمی دولت‌های عربی به‌وجود آورند.» (https://rch.ac.ir/article/Details?id=15053)

این سازمان در ۳۰ بهمن سال ۱۳۵۷ دفتری در تهران تاسیس کرد، یاسر عرفات در سخنرانی آن مراسم گفت: «من در این لحظات بسیار حساس تاریخی که خود را بین شما انقلابیون که انقلاب عظیم اسلامی ایران را به ثمر رسانده‌اید افتخار می‌کنم و ما آمده‌ایم تا دفتر سازمان آزادی‌ بخش فلسطین را به جای سفارت اسرائیل تأسیس کنیم…من در این لحظات حساس به نام انقلابیون و مبارزین فلسطین با شما و در کنار شما تعهد می کنم که تحت رهبری امام بزرگ خمینی همه با هم سرزمین فلسطین را آزاد کنیم. ما راهی را که برای خود انتخاب کرده‌ایم یکی است…شعار ما اینست که ما همه مسلمانیم، ما همه انقلابیون اسلامی هستیم و ما همه برای برقراری یک امت واحد اسلامی مبارزه می‌کنیم. ما همه تحت یک پرچم، پرچم امت اسلامی واحد به مبارزه خود ادامه می‌دهیم و به مبارزه با صهیونیسم ادامه داده و به طرف فلسطین، به طرف فلسطین، به طرف فلسطین با انقلابیون مسلمان ایران خواهیم رفت.»(به نقل از روزنامه اطلاعات؛ ۱ اسفند ۱۳۵۷) (https://psri.ir/?id=82f8294k)

این سازمان هرچند نقش موثری در مبارزات فلسطینی داشته است اما سیاست‌های آن گاهی با دیگر گروه‌های مبارز فلسطینی در تعارض بوده است و همین باعث شده بسیاری از گروه‌های سیاسی و مقاومت فلسطینی امروز نسبت به آن خوش‌بینی کاملی نداشته باشند. با این حال اهمیت تاریخی و نقش این گروه قابل انکار هم نیست.

ایبنا به بهانه سالروز ترور عاطف بسیسو، از رهبران سازمان آزادی بخش فلسطین و چهره‌ای مبارز با رژیم صهیونیستی نگاهی به همه کتاب‌های مهم درباره سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) اعم از تالیف و ترجمه انداخته است که با توجه به اطلاعات سایت خانه کتاب به دست آمده‌اند.

سراب

کتاب «سراب» توسط یوری دیویس نوشته شده و داود فیاضی آن را ترجمه کرده است. این کتاب به موضوع روابط قومی و موضوعات مرتبط با اعراب و فلسطین می‌پردازد. این اثر توسط انتشارات قدس روانه بازار نشر شده و در سال ۱۳۹۶ به چاپ دوم رسیده است. این کتاب ۲۴۸ صفحه‌ای به موضوعات حقوقی و قوانین مرتبط با سرزمین‌های اشغالی نیز توجه کرده است.

پشت پرده صلح

کتاب دیگری که در آن می‌توان موضوع سازمان آزادی بخش فلسطین را مطالعه کرد اثری است با عنوان «پشت پرده صلح»، این کتاب توسط جمیله کدیور به رشته تحریر درآمده و انتشارات اطلاعات آن را منتشر کرده است. این کتاب ۳۲۴ صفحه‌ای در سال ۱۳۸۵ به چاپ دوم رسید.

روند تحول ساف

کتاب «روند تحول ساف» همان‌طور که از نامش پیداست، تغییرات و تحولاتی که در بستر زمان برای سازمان آزادی بخش فلسطین رخ داده است را به رشته تحریر درآورده است. این کتاب توسط هلنا کوبا نگاشته شده و بیژن افتخاری جواهری آن ترجمه و منتشر کرده است. این کتاب ۳۷۰ صفحه‌ای تلاش کرده مناقشات بین اعراب و اسرائیلی‌ها را مورد توجه قرار دهد و به آن بپردازد.

فلسطینی آواره

کتاب «فلسطینی آواره» به خاطرات ابو ایاد مسئول بخش اطلاعات و امنیت ساف می‌پردازد. او فردی بود که به طور مستقیم با عاطف بسیسو کار می‌کرد و در کتاب مذکور خاطراتش به رشته تحریر درآمده است. این کتاب توسط اریک رولو نگاشته شده و حمید نوحی آن را برای مخاطبان فارسی زبان ترجمه کرده است. این کتاب ۴۹۶ صفحه‌ای اولین بار در سال ۱۳۸۱ منتشر شد.

ایران و سازمان آزادی بخش فلسطین
کتاب «ایران و سازمان آزادی بخش فلسطین» یک کتاب دانشگاهی است و اولین بار دانشگاه شیراز آن را در ۱۶۰ صفحه منتشر کرد. البته کتاب به روابط بین کشور ایران بعد از انقلاب اسلامی و سازمان مذکور در بازه زمانی ۱۰ سال اول انقلاب می‌پردازد و از این جهت جا دارد کتاب‌های دیگری هم برای سال‌های بعد و بازه‌های زمانی بیشتری منتشر شود. کتاب مذکور توسط جهانبخش ثواقب نوشته شده است و موضوع سازمان آزادی‌ بخش فلسطین در این کتاب ماهیت محوری دارد.

در این کتاب روند روابط جمهوری اسلامی ایران و سازمان آزادی بخش فلسطین (ساف) با تکیه بر “الفتح” و رهبری “یاسر عرفات” برسی شده است. عناوین مطالب کتاب بدین قرار است: “پیش‌گفتار: نگاهی به گذشته؛ ۱- مسئله‌ای به نام فلسطین، ۲- پیدایش سازمان آزادی بخش فلسطین، ۳- رژیم پهلوی و مسئله فلسطین، ۴- امام خمینی و مسئله فلسطین پیش از انقلاب اسلامی”، “گفتار نخست: انقلاب اسلامی ایران و آرمان آزادی قدس (دوره اول روابط)؛ ۱- اولین سفر عرفات به تهران، ۲- گشایش سفارت فلسطین در تهران، ۳- ساف و کمپ دیوید، ۴- رسالت آزادسازی قدس”، “گفتار دوم: تیرگی روابط با ساف (دوره دوم روابط)؛ طرح فهد و کنفرانس فاس، ۲- ساف و جنگ تحمیلی عراق، ۳- ساف و عقب نشینی از جنوب لبنان، ۴- ورود عرفات به قاهره، ۵- جنگ داخلی در ساف، ۶- ساف و مسئله افغانستان، ۷- به رسمیت شناختن موجودیت اسرائیل” و “گفتار سوم: عوامل ناکامی انقلاب فلسطین و انحراف ساف؛ الف) عوامل خارجی، ب) عوامل داخلی”. کتاب با فهرست منابع به پایان می‌رسد.

اهداف سیاست خارجی ساف در فلسطین اشغالی (۱۹۶۴- ۱۹۸۸)

در کتاب «اهداف سیاست خارجی ساف در فلسطین اشغالی (۱۹۶۴- ۱۹۸۸)) هم موضوع سازمان آزادی بخش فلسطین نقش محوری دارد و اهداف و برنامه‌های خارجی این سازمان (مرتبط با بیرون از قلمرو مرزهای سرزمین‌های اشغالی) مدنظر محمود نورانی، نویسنده اثر قرار گرفته است. این کتاب توسط اداره نشر وزارت امور خارجه ایران در سال ۱۳۷۶ منتشر شده است، این کتاب دارای ۲۹۰ صفحه است.

گفتنی است مرکز مطالعات استراتژیک فلسطینی «باحث» پیشتر کتابی با عنوان «سازمان آزادی بخش فلسطین، تاریخچه، تحولات و روابط آن» را به قلم زهرا ابوحلیوه را در ۳۴۳ صفحه در بیروت منتشر کرده است. این کتاب به زبان عربی است و دارای یک مقدمه و شش فصل به همراه پیوستی از اسناد است. نویسنده در دیباچه نگاهی به نظام سیاسی در فلسطین، ویژگی‌های آن و محیط حاکم بر آن انداخته است.

در فصل اول تاریخچه تأسیس سازمان آزادی بخش فلسطین و تحولات ایجاد شده در آن بین سال‌های ۱۹۶۴ تا ۱۹۶۹ مورد بررسی قرار گرفته و در فصل دوم به معرفی گروه فلسطینی فتح و دیگر گروه‌های مقاومت فلسطین به رهبری سازمان آزادی بخش پرداخته و در فصل سوم به معرفی تحولاتی که در سازمان آزدی بخش فلسطین تا سال ۲۰۰۷ و از سال ۲۰۰۷ تاکنون رخ داده و یا ایجاد شده می پردازد.

در فصل چهارم عملیات تسویه حساب‌های داخلی سازمان آزادی بخش فلسطین را در چهار مرحله بین سال‌های ۱۹۴۸ تا ۱۹۷۴ و از سال ۱۹۷۴ تا ۱۹۸۷ و بین سال‌های ۱۹۸۷ تا ۱۹۹۳ و نیز پس از توافقنامه اسلو مورد بررسی قرار داده است. در فصل پنجم چارت سازمانی سازمان آزادی بخش فلسطین را معرفی می‌کند و در فصل ششم به بررسی روابط سازمان آزادی بخش فلسطین با دیگر سازمان‌ها و جنبش‌های داخلی و بین المللی نظیر سازمان ملل و اتحادیه اروپا می‌پردازد.

در پیوست نیز اسناد و برخی از توافقنامه‌های این سازمان و از جمله منشور ملی آن در سال ۱۹۹۶ را منتشر کرده است.

منبع