وی در طول زندگی پرفراز و نشیبش به سرودن بیانات منظوم و مدون برای مطالعهکنندگان و سالکان الی الله پرداخت و تالیفهای پربار باقی گذاشت که از جمله آنها میتوان به کتابهای جام احمدی، سرنامه، سرالانوار، مصابیح القلوب، اسراریات، آفاقنامه و انفسنامه اشاره کرد.
مولانا طاهری در سرایش آثارش بیشتر کوشیده شعر را راهنمای مضامین عرفانی کند و میکوشید باورهای عرفانی را لابهلای ابیات خود بگنجاند و نگاهی به مضامین اشعارش گویای آن است که وی از قیل و قال چندان دل خوشی نداشته است. وی معتقد بود به جای پرداختن به ظواهر، باید به حل معما پرداخت و با صراحت بیان میکرد که بحث قدیم و حادث و پایفشاری بر این بحث چندان راهگشا نیست.
وجه مشترک رسالهها و اشعار وی، همان طرز اندیشه عرفانی خاص، آسانگیریهای وزنی و قافیهای و تنوع شگفتانگیز واژگان نویسنده است. وی از اندیشه و نگاه ویژهای برخوردار بوده و به همین سبب کلامش طرزی ویژه و تازه یافته و تنوع واژگان، سبکها و قالبها و سطح آراستگی ابیات و اشعار برساخته و وامگرفته از آن جهت است که محتوا را بر لفظ و آرایش ظاهر کلام ترجیح داده تا حرفهایش ناگفته باقی نماند.
نخستین جزء از این مجموعه، رساله «جامع الاسرار» حاج محمدعلی اصفهانی مشهور به نورعلیشاه اول است که با بیان حکایاتی به نثر آمیخته به اشعار، با سبکی شیوا و آراسته و دلپذیر، به عشق مجازی و حقیقی میپردازد. این رساله از آن جهت آورده شده که طاهری آن را رونویسی کرده بوده است.
کتاب «راح روح» نیز شعر آمیخته به نثر است و بر خلاف دیگر آثارش، در آن ابیاتی از سنایی و مولوی نیز آمده و حکایاتی پراکنده و نتایجی در عرفان و اخلاق را شامل میشود.
آخرین کتاب منثوری که در این مجموعه آمده، «گنجنامه وزیری» است. این رساله به داستان شاهزادهای میپردازد که در کمال خوشی و دارندگی، چشم به جان میگشاید و وقتی به سن بلوغ میرسد و پای از قصر بیرون میگذارد، با دیدن بیماری و مرگ مردمان، نعمت اینجهانی در نظرش ناچیز میشود و به طریقت زهد و تصوف روی میآورد.
«آفاقنامه» شرح مفصل برخی اصول و عقاید اولیاءالله به همراه حکایاتی آموزنده است. «جام احمدی» نیز از عرض احوال با ساقی کوثر و ناپایداری چرخ به برخی فصول عرفان عملی و نظری و تعدادی پندنامه میرسد. سپس ۱۷ قصیده در توحید و نعت و عرفان میآید و با ۲۲۷ غزل ادامه مییابد. سپس تعدادی مثنوی و غزل با نامهای گوناگون میآید، آنگاه چهار ترجیعبند مفصل و سپس ۳۰۴ رباعی و قطعه در بخش مربعات آورده شده است.
متفرقات این کتاب، کشکولی از اشعاری در قوالب گوناگون از فرد (تکبیت) و رباعی تا غزل و چند قصیده و چند مسمط حماسی، قطعات اخلاقی، مثنوی انفسنامه، تعدادی سوگسروده عاشورایی، دهها بیت معما، چند دعا و مربع مربوط به علوم قدیمه به همراه چند رباعی برگزیده از خیام، چند غزل از سعدی و ابیاتی از بوستان و شاهنامه است.
در پایان نیز «فهامیات» آمده که دربردارنده حدود ۱۱۰ رباعی در اخلاق و عرفان عملی و نظری است.
«طیران» را نشر آرون به کوشش عبدالله حافظی و بهرام بابابزرگی در ۹۰۰ صفحه و بهای ۱۷۵ هزار تومان عرضه کرده است.
ثبت دیدگاه