به گزارش خبرنگار ایمنا، حضرت عباس بن علی (ع) از قهرمانان بزرگ آوردگاه نینوا و فرزندی از فرزندان علی ابن ابیطالب (ع) است. هم او که سپهسالار رشید یاران اباعبدا… (ع) و علمدار لشکر سرور جوانان اهل بهشت بود و برادری را در حق امامش تمام قد معنا کرد.
عباس، سقای دشت کربلا است که تاریخ همچون اویی را به خود ندیده است، دلاور عرصه نبرد و خورشید تابناک خاندان نبی از مقامی برخوردار است که او را، قمر بنی هاشم، شهید، سقا، طیار، عبد صالح، سپه سالار، پرچمدار، باب‌الحوائج و علمدار لقب دادند.
عباس (ع)؛ امیر لشکری از خوبان عالم است. خوبانی که هر کدامشان ستاره آسمان معرفت و ولایت بودند و با شهادتشان، شرافت و انسانیت را به تمامی پاس داشتند تا دین خدا بماند و جاهل و نادان تا ابد، بیچاره و درمانده بماند.
درمانده از فهم اینکه درخشش این ستارگان درخشان نه تنها تمامی ندارد بلکه روز به روز متحلی تر و منورتر می‌شود.
حضرت عباس ابن علی (ع) یکی از همان اولیایی است که ولی و مولایش را لحظه‌ای تنها نگذاشت و امر او را امر خدا می‌دانست.
چهارم شعبان روز میلاد قمر بنی هاشم (ع) فرزندی از فرزندان مولاعلی (ع) است. به همین مناسبت؛ حجت‌الاسلام‌والمسلمین علی صغیرا، استاد حوزه علمیه اصفهان درباره شخصیت حضرت عباس بن علی (ع) و شأن و منزلت آن بزرگوار با خبرنگار ایمنا گفت‌وگو کرده است که در ادامه می‌خوانید.
عباس ابن علی (ع) کیست؟
اعمال و رفتار حضرت عباس ابن علی (ع) بر اساس علم الهی بود. امیرالمومنین علی (ع) درباره تکامل فرزند بزرگوارشان می‌فرمایند: «ان ولدی‌العباس زق‌العلم زقا; همانا فرزندم عباس در کودکی علم آموخت و به سان نوزاد کبوتر، که از مادرش آب و غذا می‌گیرد، از من معارف فرا گرفت.»
«زُق» در این حدیث این معنا را می‌رساند که وقتی پرنده‌ای برای جوجه‌های خود دانه‌هایی را جمع‌آوری و سپس خرد می‌کند؛ آن‌ها در منقارش می‌گذارد تا جوجه‌هایش برگیرند.
حضرت علی (ع) هم برای اینکه علم فرزندش عباس را یادآور شود از عبارت زق که در عرب مرسوم است استفاده کرده‌اند. در زیارت نامه حضرت قمی بنی هاشم می‌خوانیم: «السَّلامُ عَلَیْکَ أَیُّهَا الْعَبْدُ الصَّالِحُ الْمُطِیعُ لِلّٰهِ وَ لِرَسُولِهِ وَلِأَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ وَالْحَسَنِ وَالْحُسَیْنِ صَلَّی اللّٰهُ عَلَیْهِمْ وَسَلَّم»
سلام بر تو ای بنده شایسته فرمان‌بر خدا و رسول خدا و امیرمؤمنان و حسن و حسین (درود خدا بر آنان باد) ایشان اطاعت از معصوم را بر خود فرض می‌دانستند و شخصیتی که از معصوم تبعیت می‌کند، در واقع از علم و دانش تبعیت می‌کند.
خطا و اشتباه در وجود مبارک ائمه معصومین راه ندارد. اهل بیت (ع) محل هبوط وحی هستند و اگر ما هم تبعیت از امامان (ع) و حضرات معصومین را بر خودمان فرض بدانیم و به آن عمل کنیم، این باعث ارتقا مقام معرفتی و دینی ما خواهد شد.
حضرت عباس (ع) با فرض دانستن تبعیت و ولایت مداری به این مقام رسیدند. چون ایشان اوج ولایتمداری و معرفت به امام را داشتند.
مقامی را دارند که با وجود اینکه همچون شهدای دیگر کربلا و عاشورا به شهادت رسیدند، اما مقام و جایگاهی دارند که روز قیامت تمام شهدا بر این جایگاه غبطه می‌خورند.
ارادت شیعیان به‌ویژه ایرانی‌ها و عراقی‌ها به حضرت زبانزد خاص و عام است. از همین رو زمانی که برای زیارت به کربلای معلی عزیمت می‌کنند، ابتدا به زیارت حضرت عباس (ع) می‌روند و پس از اذن ایشان، به طرف حرم نورانی آقا سیدالشهدا (ع) عازم می‌شوند. این موضوع علت یا سندیتی دارد؟
همانگونه که امیرمومنان علی (ع) باب پیامبر اعظم (ص) هستند، به طریقی حضرت اباالفضل‌العباس (ع) هم باب امام حسین (ع) هستند. در بین شهدای کربلا شهیدی که از دیگر شهدا جدا است و دارای جایگاه و مقام ویژه‌ای است حضرت عباس (ع) است. اینکه ابتدا به زیارت حرم مطهر قمر بنی‌هاشم می‌رویم نشانه ادب است؛ امام حسین (ع) خورشید است و حضرت عباس (ع) قمری هستند که از همان خورشید تابان نور می‌گیرند.
به طور معمول، زمانی که فردی قصد دیدار با حاکم را دارد، ابتدا با معاونان، مشاوران، زیردستان شاه و حاکم ملاقات می‌کند. در مجموع اینکه ابتدا به زیارت آقا عباس ابن‌علی می‌رویم، به نظر می‌رسد سندیتی نداشته باشد، اما ابراز و اظهار ادب شیعه و زائر را می‌رساند. یکی از عالمان زاهد پیشه مستقر در نجف و کربلا آیت الله قاضی بودند که قبر شأن در وادی السلام شهر نجف، محل مراجعه مؤمنان و شیعیان است.
نحوه زیارت این عالم بصیر از عتبات مقدسه چگونه بوده است؟
آیت‌الله قاضی (ره) سال‌ها در کربلا حضور داشتند؛ نماز مغرب را در حرم امام حسین (ع) می‌خواندند و برای اقامه نماز عشا به حرم برادر بزرگوارشان حضرت عباس (ع) می‌رفتند.
در یکی از شب‌های حضورشان در حرمین نورانی کربلا، که نماز مغرب را می‌خوانند می‌گویند برای ادای نماز عشا به حرم حضرت عباس نمی‌روم؛ در واقع از اینکه حضرت به ایشان عنایت نکرده‌اند ناراحت بوده‌اند. دیوانه نمایی شب‌ها در همان محل بوده و با بچه‌ها بازی می‌کرده است. به آیت‌الله قاضی می‌گوید: نگو به حرم عباس نمی‌روم. به خدا قسم اگر بنا باشد عنایتی بر تو نائل شود از همین حرم است. ایشان بلافاصله به سمت حرم عباس می‌روند و نماز را اقامه می‌کنند.
آیت‌الله قاضی همین جا می‌فرمایند: انبیا ریزه‌خوار سفره حضرت عباس هستند. اینها مقام و فضائل ایشان را می‌رساند از همین رو ایشان باب الحوایج درگاه حسینی هستند.
حضرت عباس ۱۴ ساله بوده‌اند که پدر بزرگوارشان امام علی (ع) به شهادت می‌رسند. آن دوره جنگی روی نداد تا ۲۰ سال بعد که فقط یک روز جنگ و نبرد در عاشورا را شاهد هستیم.
امام صادق (ع) می‌فرمایند: زمانی که وارد عتبه مقدسه می‌شوید، ابتدا به شهدای کربلا سلام کنید.
اَلسَّلامُ عَلَیکُم یَا اَولِیاءَ اللهِ وَ اَحِبّائَهُ، اَلسَّلامُ عَلَیکُم یَا اَصفِیَآءَ اللهِ وَ اَوِدّآئَهُ، اَلسَلامُ عَلَیکُم یا اَنصَارَ دینِ اللهِ، اَلسَلامُ عَلَیکُم یا اَنصارَ رَسُولِ اللهِ، اَلسَلامُ عَلَیکُم یا اَنصارَ اَمیرِالمُومِنین؛ این نوعی ادب است که در ادامه به زیارت امام حسین (ع) می‌انجامد. اینها همه مقدمه زیارت وجود نازنین امام است.
زیارت در زندگی و زیست شیعیان از دیروز تا امروز چگونه بوده و دارای چه جایگاهی است؟
زیارت یعنی حضور زائر نزد زیارت شده. گاهی برخی می‌روند و تنها ضریح و قبر مطهر را زیارت می‌کنند. امام و اولیای خدا حاضر و ناظرند؛ اما عالمان و عارفان وقتی که به زیارت نائل می‌شوند امام را حاضر می‌بینند.
امام زنده است بر همان مبنا که می‌گوئیم؛ السلام علیکَ نه السلام علیه؛ این یعنی مورد خطاب من شما هستید. او روبروی ما است اما ما نمی‌بینیم. انسان باید از نظر روحی و جسمی در زیارات پاک باشد. توبه از گناه و معصیت و پاک شدن قبل از زیارت در شوق و طراوت زیارت مؤثر است. هر چه معرف ما به خاندان اهل بیت بیشتر شود، کیفیت زیارت ما هم بالاتر می‌رود. این به نماز یک مرجع و عالم یا نماز یک فرد عادی می‌ماند.
عبادات در مجموع، یک بعد فاعلی و یک بعد فعلی دارند. در بعد فعلی منظور همین زیارت همگانی ما و دیگران است اما در بعد فاعلی این است که چه کسی زیارت می‌کند؟ و این بسیار مهم است. بنابراین ابتدا باید معرفتمان را بالا ببریم تا فیض بیشتری نصیبمان شود.
چه زیارات و دعاهایی در زیارت حرمین امامان و اولیای الهی سفارش شده است؟
زیارت جامعه کبیره از جمله ادعیه معتبر و بسیار جامع وارد شده است. زیارت معروف حضرت عباس (ع) هم از ناحیه امام ماثور شده است. دعا کردن در زمان زیارت مرسوم است؛ از جمله عالیه المضامین، مکارم‌الاخلاق و زیارت آل یاسین. در پرتو امام است که یک مأموم به مقامی همچون مقام آقا ابالفضل‌العباس (ع) می‌رسیم.
حضرت ام‌البنین مادر حضرت عباس (ع) در تربیت فرزندان بزرگوارشان چه نقشی داشتند؟
حضرت ام‌البنین یا فاطمه کلابیه مادر حضرت عباس (ع) و همسر حضرت علی (ع) بسیار ولایتمدار بودند. این بانوی بزرگوار از قبیله شجاعان عرب بودند. ادب حضرت الم البنین بسیار زبانزد است. این بانو فرزندان خودشان را به گونه‌ای تربیت کردند که تابع محض امر امام باشند.
زمانی که فرزندانشان در بهبوهه عاشورا و در دشت نینوا به شهادت می‌رسند، حضرت الم‌البنین باز هم ابتدا به ساکن از وضعیت امام می‌پرسند. این بصیرت و معرفت بالای این بانوی ولایتمدار را می‌رساند. همین باعث می‌شود خداوند هم به این بانو الطافی همچون حضرت عباس را عنایت کنند. بعد از جریان کربلا هم یکی از افرادی که جریان عاشورا و کربلا را با گریه‌ها و روشنگری‌هایشان زنده نگه داشتند، مادر حضرت عباس (ع) بودند و امروز هم می‌بینیم باب الحوایج مردم و شیعیان هستند.
چه کتابی درباره شناخت ببیشتر ابعاد حضرت عباس معرفی می‌کنید؟
کتاب «سپهسالار عشق» نوشته «احمد لقمانی» سرگذشت حضرت عباس (ع) و دلاوری‌های ایشان را شرح می‌دهد که به همه عزیزان توصیه می‌کنم برای شناخت بیشتر علمدار کربلا این کتاب را مطالعه کنند.
در پایان هم شعری از اشعار مروح صغیر اصفهانی در رثای آقا قمربنی‌هاشم را به محضر شما تقدیم می‌کنم.
ذکر سماواتیان ثنای اباالفضل
خیل ملک، خادم سرای اباالفضل
بامژه روبد غبار، حور بهشتی
از حرم و صحن با صفای اباالفضل
گر به شهان می‌برند رشگ خلایق
فخر به شاهان کند گدای اباالفضل
هیچ ز بیگانگی به حق نبرد راه
هر که نگردید آشنای اباالفضل
پامکش از درگهش که عقده گشایی
هست به دست گره گشای اباالفضل
غم نبرد راه بر دلش به صف حشر
هر که بود در دلش ولای اباالفضل
ور نه که می‌برد جان ز قوم جفا جو
از دم شمشیر جانگزای اباالفضل
آب ننوشید بی حسین دست و دل از جان
این روش از همت و حیای اباالفضل
شست به راه حسین دست و دل از جان
اجر اباالفضل با خدای اباالفضل
پاس وفا داشت آنچنان که بماندند
اهل وفا مات بر وفای اباالفضل
با شه دین جز به نام سید و مولا
باز نشد لعل جانفزای اباالفضل
آه از آن دم که شد بلند به میدان
ناله جانسوز یا اخای اباالفضل
گشت کمان قد شاه دین چو عیان دید
غرقه به خون، قامت رسای اباالفضل
در دو جهان از طریق بنده نوازی
چشم (صغیر) است بر سخای اباالفضل
ثبت دیدگاه