وضعیت سفید بازار در جمعه سیاه

به گزارش خبرگزاری ایمنا، بلک فرایدی یا همان جمعه سیاه یکی از بزرگ‌ترین رویدادهای خرید در جهان است که در آخرین جمعه ماه نوامبر برگزار می‌شود؛ این رویداد که با تخفیف‌های چشمگیر همراه است، به‌سرعت جایگاه خود را در بازارهای جهانی تثبیت کرده است.

بلک فرایدی در کشورهای دیگر که جشن خرید پس از روز شکرگزاری است در ۲۹ نوامبر ۲۰۲۴ برگزار می‌شود که فروشگاه‌ها بزرگ‌ترین تخفیف‌های خود را در این روز قرار می‌دهند و مردم می‌توانند محصولات از برندهای مختلف را گاهی تا ۹۰ درصد تخفیف خریداری کنند همچنین اصطلاح جمعه سیاه یک مفهوم اقتصادی دارد که نشان‌دهنده دوره گذار فروشگاه‌ها از حالت زیان‌ده (red) به سوددهی (black) است.

با استقبال از جمعه سیاه در اروپا و آمریکا کشورهای دیگری مانند امارات، ایران، آفریقا، چین، آلمان، هند، استرالیا، فرانسه، انگلیس، ترکیه، دبی، کانادا نیز از این روز برای فروش و تخفیف ویژه خود استفاده می‌کنند.

بر اساس طبق گزارش‌های منتشرشده از یک شرکت در سال ۱۴۰۱، بیش از ۳.۵ میلیون کاربر به وب‌سایت این فروشگاه مراجعه کردند و ۱.۸ میلیون سفارش ثبت شد که این آمار نشان‌دهنده رشد چشمگیر مشارکت کاربران ایرانی در این رویداد است اما آیا این اعداد و ارقام به معنای تخفیف واقعی و رضایت مشتریان است؟

تخفیف‌های غیرواقعی، گران‌فروشی و تقلب

یکی از بزرگ‌ترین نقدهایی که به بلک فرایدی در ایران وارد می‌شود، ارائه تخفیف‌های غیرواقعی است؛ بسیاری از فروشگاه‌ها پیش از شروع این رویداد، قیمت کالاهای خود را افزایش داده و سپس با برچسب «تخفیف ویژه»، همان قیمت قبلی را به کاربران ارائه می‌دهند.

از سوی دیگر حجم بالای ترافیک در وب‌سایت‌های فروشگاهی ایران، در روز حراج جمعه سیاه باعث اختلالات گسترده می‌شود و کاربران بارها با پیام‌هایی مانند «سایت در حال به‌روزرسانی است» یا «خطای سرور» روبه‌رو می‌شوند که این مشکلات فنی، کاهش اعتماد خریداران به این رویداد را به همراه دارد.

برخی از کارشناسان نیز این رویداد را یک تقلید بی‌هدف از فرهنگ غرب می‌دانند و در کشور ما بسیاری از فروشگاه‌ها تنها به دنبال تقلید ظاهری از این رویداد هستند، بدون آنکه تخفیف‌های واقعی یا خدمات مناسبی ارائه دهند.

یکی دیگر از چالش‌های جمعه سیاه در ایران مشکلات لجستیک است به این معنا که حجم بالای سفارش‌ها باعث تأخیر در تحویل کالا می‌شود حتی برخی کاربران گزارش داده‌اند که سفارش‌های بلک فرایدی آن‌ها یک ماه بعد به دستشان رسیده است.

روش رایج دیگر برای کلاهبرداری در این مناسبت ایجاد سایت‌های تقلبی است که کلاهبرداران وب‌سایت‌هایی با ظاهر بسیار شبیه به فروشگاه‌های معروف و معتبر ایجاد می‌کنند که هدف آن سرقت اطلاعات بانکی کاربران است. فروش کالاهای تقلبی در این حراج یکی دیگر از شگردهای کلاهبرداران است. بسیاری از فروشندگان کالاهای بی‌کیفیت یا تقلبی را به جای محصولات اصلی با تخفیف‌های چشمگیر می‌فروشند و مشتریان ناآگاه ممکن است فریب ظاهر جذاب آنها را بخورند.

از سوی دیگر در حالی که حراج اجناس در کشورهای دیگر به فروشگاه‌های حضوری نیز گسترش پیدا کرده است، در ایران این رویداد بیشتر در فروشگاه‌های آنلاین برگزار می‌شود.

فرصتی برای رونق بازار

با وجود تمام نقدها و مشکلات، بلک فرایدی در ایران همچنان یک فرصت بزرگ برای فروشندگان و خریداران است و در صورتی که فروشگاه‌ها بتوانند با شفافیت بیشتر در قیمت‌گذاری و ارائه تخفیف‌های واقعی اعتماد مشتریان را جلب کنند، این رویداد می‌تواند به موفقیتی پایدار برای رونق بازار تولید، توزیع و مصرف تبدیل شود.

کارشناسان اقتصادی پیشنهاد می‌کنند برای نیفتادن در دام فروشنده‌های سودجوی جمعه سیاه، بدون آگاهی و اطلاع از قیمت واقعی کالاها خرید نکنید و به هزینه‌های ارسال کالا توجه داشته باشید زیرا در برخی مواقع این هزینه‌ها جبران تخفیف داده شده را می‌کند همچنین بهتر است با خرید از فروشگاه‌های معتبر و شناخته‌شده و بررسی نشان‌های اعتبار سایت احتمال خرید کالاهای بی‌کیفیت و بدون تاریخ را به حداقل برسانید.

کمک به گردش چرخ اقتصاد

مجید گودرزی کارشناس بازار در گفت‌وگو با ایمنا اظهار کرد: بلک فرایدی یک فرصت مناسب برای فروش کالاهایی است که در طول سال فروش نداشتند و از سوی دیگر با نگهداری کالاها، هزینه انبارداری آن به شدت بالا می‌رود که به نفع تولیدکننده، توزیع کننده و حتی مصرف کننده نیست.

وی حراج سالانه کالاها را راهکاری برای کاهش هزینه‌های انبارداری فروشندگان و تولیدکنندگان دانست و افزود: با استفاده از این فرصت می‌توان کالاهایی که متقاضی کمتری دارند یا به درستی قیمت گذاری نشده‌اند را به قیمت بهای تمام شده و حتی کمتر به فروش رساند زیرا این یک رویه مرسوم در دنیا است و می‌تواند به جریان نقدینگی و به حرکت در آوردن چرخ تولید و اقتصاد کمک بسیار زیادی کند.

کارشناس بازار با اشاره به فرصت‌های حراج کالاها در جمعه سیاه خاطرنشان کرد: برخی از کالاها در قیمت‌های اعلام شده متقاضی ندارد و اگر بخواهیم بر آن قیمت پافشاری کنیم، باید هزینه‌های ثابت و هزینه‌های انبارداری زیادی پرداخت کنیم.

گودرزی افزود: اجناسی که به‌روز و جدید عرضه می‌شوند، کالاهای قبلی که خریدار نداشته را پس می‌زند و ممکن است هرگز به فروش نروند بنابراین فروشندگان ناگزیرند برخی کالاها را با قیمت مناسب‌تر کمتر و حتی با ضرر و زیان بفروشند تا بتوانند سرمایه‌گذاری انجام شده در این حوزه شده را برگردانند و دوباره نقدینگی را به جریان بیندازند.

جبران قدرت خرید در بازار راکد

وی با اشاره به تأثیر این رویداد در کمک به کاهش قدرت خرید مصرف‌کنندگان توضیح داد: در سال‌های اخیر دچار سرکوب شدید تقاضا و دستمزدها در کشور بودیم و مردم حتی کالاهایی که را که تا چند سال پیش به راحتی و با شیوه نقدی می‌خریدند اکنون به صورت قسطی خریداری می‌کنند.

کارشناس بازار کاهش فروش و نبودن بازار و مشتری را باعث رکود بازار عرضه و تقاضا عنوان کرد و افزود: این شرایط فروشندگان را وادار کرده که در قیمت اجناس تخفیف‌هایی در نظر بگیرند و به سمت کاهش قیمت بروند، جمعه سیاه نیز شیوه‌ای از کاهش قیمت‌هاست و تا اندازه‌ای می‌تواند به ترمیم قدرت خرید مصرف‌کنندگان کمک کند.

گودرزی در واکنش به انتقادات برخی کارشناسان از غربی بودن الگوی حراج پایان سال میلادی اظهار کرد: همانگونه که اشاره شد این اقدام می‌تواند به رونق تولید و گردش چرخ صنعت کمک کند بنابراین به عنوان یک اقتباس خوب و موفق قابل پذیرش است.

وی شیوه اجرای جمعه سیاه در غرب را وحشیانه توصیف کرد و ادامه داد: در کشورهای غربی چه بسا افراد در هجوم خریداران آسیب می‌بینند اما می‌توان خریدها را از طریق فضای مجازی و سایت‌های اینترنتی، آسان‌تر انجام داد تا مردم بتوانند با ثبت‌نام به موقع و سریع‌تر اجناس مورد نیاز خود را تهیه کنند.