به گزارش سرویس گروه علم و پیشرفت خبرگزاری فارس، تحریم‌های اقتصادی دهه گذشته و بحران کرونا نشان داد که بالفعل کردن ظرفیت‌های بالقوه کشور نه تنها می تواند راه نجات از شرایط فعلی باشد بلکه می‌تواند با ایجاد ثروت در شکوفایی اقتصادی کشور نقش داشته باشد.
یکی از ظرفیت‌های بالقوه کشور که در سال‌های اخیر استفاده چندانی از آن نشده، ظرفیت دانشگاه‌های کشور به‌عنوان قطب تولید علم و دانش است. در واقع این دانشگاه ها هستند که باید با تکیه بر دانش و علمی که فراگرفته اند برای مشکلات ریز و درشتی در کشور وجود دارد راه حل‌های عملیاتی ارائه کنند و در مسیر تجاری سازی و تولید ثروت از دانش گام بردارند. اما لازمه‌ی تحقق این گام بزرگ چیست و برای عملیاتی شدن آن چه باید کرد؟
برای یافتن پاسخ این سوال به سراغ «محمدحسین خشتی»، کارشناس علم و فناوری رفتیم تا با نگاهی به وضعیت ایران در تولید ثروت از محل دانشگاه‌ها، با اقداماتی که باید در مسیر انجام شود آشنا شویم. در ادامه متن کامل این گفتگو را می‌خوانید:
فارس: وضعیت ایران با توجه به ظرفیت‌های موجود در کشور در تولید ثروت از محل دانشگاه‌ها چگونه است؟
*نگاهی به وضعیت کشور در تولید ثروت از محل دانشگاه‌ها
خشتی با ارائه آمارهایی از جدیدترین گزارش شاخص جهانی نوآوری و مقایسه آن با ظرفیت‌های بالقوه کشور گفت: به‌عنوان نمونه بر اساس گزارش GII (شاخص جهانی نوآوری) در سال ۲۰۲۱ رتبه ایران در شاخص همکاری پژوهشی دانشگاه و صنعت ۱۲۰ است درحالی‌که رتبه کشورهای اردن و قطر به ترتیب ۵۰ و ۱۴ است. همچنین تعداد قراردادهای صنعت و دانشگاه در سال ۱۳۹۸ بر اساس گزارش ساماندهی و بهبود پروژه‌های ارتباط با صنعت و دانشگاه وزارت علوم ۸۴۲۷ قرارداد به ارزش ۲۱۳۷ میلیارد تومان بوده است که برابر تنها ۱۰ میلیون تومان به‌ازای هر دانشجو تحصیلات تکمیلی در سال ۹۸ است (بر اساس گزارش عملکرد سال ۹۹ حوزه ارتباط با جامعه و صنعت).
این در حالی است که ایران از نظر تعداد دانشجو تحصیلات تکمیلی بر اساس گزارش GII در زیر شاخص تحصیلات عالیه رتبه ۹ در جهان را دارد است؛ لذا به‌سهولت می‌توان دانست که از ظرفیت‌های بالقوه کشور در حوزه تولید ثروت از محل دانشگاه‌های کشور در سال‌های اخیر استفاده چندانی نشده است.
فارس: برای بهبود وضعیت ایران در تولید ثروت از دانش باید چه اقداماتی انجام شود؟
*حرکت به سمت دانشگاه‌های نسل جدید
دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که با استفاده از ظرفیت علمی اساتید، امکانات زیرساختی و ارتباطات دانشگاه و انگِیزه علمی دانشجویان ارزش‌افزوده برای جامعه ایجاد می‌کند و موجب توسعه اقتصادی می‌شود
این کارشناس علم وفناوری در پاسخ به این سوال گفت: یکی از مسیرهای شناخته شده برای تولید ثروت از دانش حرکت به سمت دانشگاه کارآفرین است. دانشگاه کارآفرین، دانشگاهی است که با استفاده از ظرفیت علمی اساتید، امکانات زیرساختی و ارتباطات دانشگاه و انگِیزه علمی دانشجویان ارزش‌افزوده برای جامعه ایجاد می‌کند و موجب توسعه اقتصادی می‌شود. این ارزش‌افزوده می‌تواند به طرق مختلف منجر به کسب سود اقتصادی برای دانشگاه و در نتیجه استقلال اقتصادی آن بشود. از جمله راه‌های کسب سود می‌توان به ایجاد شرکت‌های زایشی، فروش یا ادغام شرکت نوپا در صنایع بزرگ، عرضه اولیه شرکت‌های نوپای دانشگاهی در بورس و یا روش‌های مختلف انتقال تکنولوژی و فروش دارایی‌های فکری مثل فروش اختراع، حق لیسانس و… اشاره کرد.
این‌گونه دانشگاه مزایای مختلفی برای جامعه دارد که از جمله آن می‌توان به ایجاد ارزش‌افزوده برای جامعه، ایجاد اشتغال برای متخصصین و افزایش رفاه عمومی جامعه اشاره کرد. تمام این مزایا سبب شده است که انتظارات از دانشگاه به‌عنوان محلی که صرفاً به تولید علم می‌پردازد تغییرکرده و از دانشگاه انتظار توسعه اقتصادی و ایجاد اشتغال و از طرف دیگر خوداتکایی مالی رود. البته در این میان نباید از ارزش پژوهش و آموزش غافل ماند و ویژگی ارزش‌آفرینی را باید در کنار دو کارکرد دیگر دانشگاه دید.
فارس: تاکنون چه اقداماتی برای حرکت کشور به سمت ایجاد دانشگاه‌های نسل سوم یا کارآفرین انجام شده است و چه اقداماتی باید در آینده انجام شود؟
*تامین منابع مالی دانشگاه‌ها از مسیر دانش
خشتی، تغییرنگاه به دانشگاه را لازمه رسیدن به دانشگاه کارآفرین دانست و گفت: در مسیر رسیدن به دانشگاه کارآفرین فعالیت‌هایی در سال‌های اخیر صورت‌گرفته است از جمله ایجاد مراکز رشد، دفاتر ارتباط با صنعت و ایجاد پارک‌های علم و فناوری. به نظر می‌رسد که این فعالیت‌ها در بیرون از ساختار و فرایند اصلی دانشگاه قرار دارند و از طرفی در مرکز و بین تعدادی دانشگاه خاص متمرکز هستند. در واقع برای رسیدن به دانشگاه کارآفرین باید نگاه به دانشگاه و فرایند اصلی آن تغییر کند.
یکی از مصادیق توسعه‌یافتگی و پیشرفت در دستیابی به دانشگاه نسل سوم یا دانشگاه کارآفرین ایجاد ظرفیت استقلال مالی دانشگاه است. به‌عبارت‌دیگر می‌توان گفت هرقدر دانشگاهی در تأمین منابع مالی خود پویاتر عمل کند و از مسیر دانش انباشته خود، ثروت تولید کند دانشگاه توسعه‌یافته‌تر است و از آن می‌توان به‌عنوان دانشگاه نسل سوم یاد کرد.
*تنظیم بودجه دانشگاه‌ها با توجه به همکاری آن‌ها با صنعت و جامعه
وزارت علوم می‌تواند بودجه پژوهشی دانشگاه‌ها را متناسب با عملکرد آن‌ها در همکاری و عقد قرارداد با صنعت و جامعه تنظیم کند تا مشوقی برای حرکت دانشگاه‌ها به سمت حل چالش‌های صنعتی و غیرصنعتی کشور فراهم شود
خشتی در ادامه صحبت های خود افزود: منطقی است که این فرایند به‌مرور صورت پذیرد و انتظار ایجاد یک‌شبه انتظار بی‌جایی است. در این مسیر وزارت علوم، تحقیقات و فناوری می‌تواند با تنظیم‌گری هوشمندانه به‌مرور دانشگاه‌ها را به این سمت هدایت کند، به‌عنوان نمونه وزارت علوم می‌تواند جذب دانشجوی تحصیلات تکمیلی و یا افزایش ظرفیت دانشجویان تحصیلات تکمیلی را منوط به تأمین مالی آن ظرفیت توسط دانشگاه کند.همچنین وزارت علوم می‌تواند بودجه پژوهشی دانشگاه‌ها را متناسب با عملکرد آن‌ها در همکاری و عقد قرارداد با صنعت و جامعه تنظیم کند تا مشوقی برای حرکت دانشگاه‌ها به سمت حل چالش‌های صنعتی و غیرصنعتی کشور فراهم شود.
*دانشگاه کارآفرین؛ موتور محرک پیشرفت کشور
این کارشناس علم و فناوری گفت: ایجاد انگیزه برای تغییر در روند فعلی و رسیدن به کارایی بیشتر و اثرگذاری در جامعه، ایجاد اقتصاد دانش‌بنیان و ساخت فردایی بهتر در گروی تلاش‌های علمی دانشجویان و جهت‌دهی به تلاش‌ها است. امید که آشنایی بیشتر با این ادبیات و بررسی‌های عمیق و شجاعت ایجاد تغییر بتواند سرعت پیشرفت کشور را روزافزون کرده و دانشگاه با ظرفیت عظیم دانشجویان و اساتید متعهد، به معنای واقعی کلمه بتواند به موتور محرک پیشرفت کشور تبدیل شود.
انتهای پیام/
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
ثبت دیدگاه