گروه دانشگاه خبرگزاری فارس؛ آزمون دکتری در ایران تحولات بسیاری را پشت سر گذاشته است و آخرین خبر از پذیرش دانشجویان دکتری اینکه به گفته معاون آموزشی وزیر علوم نظام پذیرش دانشجوی دکتری تا پایان سال باید با هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی تغییر کند، اما اجرای آن ممکن است به سال بعد موکول شود.
اما شاید مرور تاریخچه تغییرات نوع پذیرش دانشجویان در مقطع دکتری در کشورمان در سال‌های گذشته جالب توجه باشد.
* آغاز پذیرش دانشجوی دکتری در کشور
در ابتدا دانشگاه‌ها به صورت مستقل و بر اساس سرفصل‌هایی که از سوی گروه‌های آموزشی تعیین می‌شد در زمان‌های متفاوت از یکدیگر آزمون برگزار می‌کردند و پس از آن نیز مصاحبه‌های شفاهی و بررسی فعالیت‌های علمی داوطلب انجام می‌شد یعنی اگر رشته مورد نظر یک داوطلب در چند دانشگاه ارائه می‌شد وی مجبور بود در چند دانشگاه آزمون دهد.
اما برای اجرای عدالت آموزشی نحوه پذیرش تغییر یافت و در سال ۸۹ آزمون دکتری بر اساس آئین‌نامه وزیر وقت علوم انجام شد(در این آئین‌نامه آمده بود که آخرین آئین‌نامه آموزشی دوره دکتری که از سال ۱۳۸۴ بدان استناد می‌شد، مورد تجدید نظر قرار گرفته است و به منظور رعایت عدالت آموزشی شیوه پذیرش جدید از سال تحصیلی ۹۰ – ۹۱ اعمال می‌شود.) که براین اساس سسدانشگاه‌ها موظف شدند پذیرش دانشجوی دکتری را بر اساس آزمون نیمه متمرکز سازمان سنجش و مصاحبه دانشگاه‌ها انجام دهند.
* آزمون؛ ابزار غربالری دانشجویان
ثبت نام برای پذیرش براساس آزمون از بهمن ۸۹ آغاز شد که البته داوطلبان برای سال ۹۰ پذیرش می‌شدند، این آزمون در ۹ گروه آزمایشی در ۲۵ فروردین ماه ۹۰ با رقابت ۱۳۰ هزار و ۹۰۰ نفر در ۹ گروه و ۱۰۷ کد رشته در ۳۲ شهر ایران و ۶۱ حوزه امتحانی برگزار شد.
در این دوره سهم آزمون کتبی سازمان سنجش در محاسبه امتیاز داوطلب ۸۰ درصد و سهم سوابق تحصیلی در محاسبه امتیاز داوطلب در این آزمون هم ۲۰ درصد بود که ۸۶ دانشگاه مجری پذیرش دانشجوی دکتری ۹۱-۹۰ بودند و ظرفیتی معادل ۵ هزار و ۴۳۱ نفر برای آن درنظر گرفته شد.
همچنین در این آزمون پاسخ به سوالات آزمون استعداد تحصیلی و سه رشته ریاضی، آمار و فنی – مهندسی به صورت پاسخ کوتاه در صبح روز آزمون انجام شد و آزمون زبان و استعداد تحصیلی در صبح و آزمون دروس اختصاصی نیز در بعدازظهر آن روز برگزار شد.
* چالش‌های آزمون اول
پس از برگزاری این آزمون، چالش‌های آن بررسی شد، داوطلبان به مصاحبه انتقاد داشتند، پس از اعلام نتایج اولیه داوطلبانی که در چند محل معرفی شده بودند باید به چند دانشگاه برای مصاحبه می‌رفتند و هزینه هرکدام از مصاحبه‌ها را جداگانه می‌پرداختند که این مسأله مورد بررسی قرار گرفت.
با افزایش تعداد داوطلبان، مرحله‌ای به عنوان تکمیل ظرفیت نیز در نظر گرفته شد.
* دومین آزمون دکتری و تفاوت‌هایش با آزمون اول
برای پذیرش سال ۹۱ قرار شد ۲ آزمون برگزار شود، ثبت‌نام آن نیز در بهمن ماه ۹۰ انجام شد.
تفاوت این دوره با دوره اول نیز در این بود که آزمون دوره دوم بیشتر به دروس اختصاصی مربوط می‌شد، در این آزمون ضریب زبان انگلیسی ۲، ضریب استعداد تحصیلی یک و ضریب مجموعه دروس اختصاصی به عنوان یک ماده امتحانی ۴ در نظر گرفته شده بود.
در رابطه با اعلام نتایج نیز آزمون کتبی به همراه معدل با ضریب یک و مصاحبه دانشگاه با ضریب دو محاسبه شده و در نهایت این دو نمره با هم جمع و تقسیم بر سه می‌شدند و نمره نهایی داوطلب را تشکیل دادند و معرفی اولیه داوطلبان به صورت سه برابر و ۸۰ درصد نمره آزمون کتبی و ۲۰ معدل کارشناسی و کارشناسی ارشد(معدل های تراز شده) و سهمیه داوطلبان صورت گرفت.
همچنین در دوره اول داوطلبان در زمان ثبت‌نام رشته و دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب می‌کردند اما در این دوره پس از اعلام نتیجه اولیه و انتشار کارنامه، داوطلبان مجاز به انتخاب رشته، می توانستند کد رشته و دانشگاه مورد نظر خود را انتخاب کنند.
* چالش آزمون دوم و برگزاری آزمون سوم همراه با تغییرات
مشکل داوطلبان در آزمون دوم این بود که نیمی از سوالات صبح و نیمی دیگر بعدازظهر بود.
در سومین آزمون یعنی آزمون دکتری نیمه متمرکز ۹۲ که به جای فروردین ماه در ۱۸ اسفندماه ۹۱ برگزار شد، رقابت میان ۲۱۷ هزار داوطلب بود که نسبت به دوره گذشته افزایش ۳۹ هزار و ۴۱۳ نفری داشت.
البته مشکل برگزاری آزمون در دو نوبت در آزمون سوم نیز رفع نشد.
* تغییر در سهم مصاحبه و آزمون کتبی در آزمون چهارم
کنکور نیمه متمرکز دکتری سال ۹۳ روز ۱۶ اسفندماه با شرکت ۲۴۰ هزار و ۳۶۷ داوطلب در یک نوبت امتحانی برگزار شد.
در این آزمون محاسبه امتیازات تغییر کرد، به طوریکه ۷۰ درصد مجموع سوابق علمی شامل سوابق آموزشی، سوابق پژوهشی و مصاحبه حضوری در دانشگاه درنظر گرفته شد. این سوابق علمی از سوی دانشگاه در پارامترای مختلف و در فرم‌های مخصوص طراحی شد و بر اساس آن نمره‌دهی صورت گرفت.
* سال ۹۴ و پنجمین آزمون
آزمون پنجم در بخش ارزیابی دانشگاه‌ها با تغییراتی مواجه شد و تغییراتی مربوط به شیوه نامه اجرایی دانشگاه‌ها و اختیار به دانشگاه‌ها برای ایجاد حد نصاب لحاظ شده بود، اینکه آزمون دکتری سالانه دوبار برگزار شود و نتیجه آزمون نیز دو تا سه سال معتبر باشد.
در این آئین‌نامه آمده بود: دانشگاه‌ها برای پذیرش اعلام عمومی می‌کنند و داوطلب به دانشگاه مراجعه می‌کند و دانشگاه‌ها بر اساس شیوه نامه اعلام شده، داوطلبان مورد نظر را انتخاب می‌کنند سپس فرد ثبت نام موقت را انجام می‌دهد اما دانشگاه اسامی را برای تائید نهایی به سنجش ارسال می‌کند و سنجش بر اساس حد نصاب عمومی اعلام شده، نمره آن فرد و رعایت فرآیندهای قانونی، پذیرش را نهایی می‌کند.
استعداد تحصیلی، آزمون زبان و دروس تخصصی در حد دروس پایه و اصلی رشته اصلی نیز در این آزمون مدنظر قرار گرفته شد.
* آزمون سال ۹۵ و ۹۶ و برنامه‌هایی برای رفع نگرانی درباره اعمال سلیقه دانشگاه‌ها در پذیرش دانشجویان
قرار شد آزمون سال ۹۵ در دو بخش آزمون عمومی و اختصاصی صورت گیرد که آزمون عمومی در زمینه زبان، استعداد و سنجش علمی عمومی است و صرفا به عنوان غربالگری محسوب می‌شد تا در مرحله دوم نیز آزمون تخصصی صددرصد برعهده دانشگاه‌ها قرار گرفته است.
دانشگاه‌ها باید برنامه خود را از قبل مشخص می‌کردند تا نگرانی درمورد اعمال سلیقه در آزمون دکتری وجود نداشته باشد.
در سال ۹۶ نیز اجرای مرحله اول آزمون متمرکز توسط سازمان سنجش آموزش کشور برگزار شد و تخصیص امتیاز مربوط به سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری و علمی و… توسط دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی پذیرنده دانشجو انجام گرفت.
* آزمون سال ۹۷ چگونه برگزار شد؟
در سال ۹۷ آزمون دکتری در دو بخش برگزار شد که بخش متمرکز آن توسط سازمان سنجش بود، این آزمون شامل دروس تخصصی هر کد رشته امتحانی، استعداد تحصیلی و زبان خارجی بود که سوالات تخصصی با ضریب ۴ و زبان و استعداد تحصیلی با ضریب یک در نظر گرفته شد.
پس از انتخاب رشته، بررسی آموزشی، پژوهشی و مصاحبه توسط دانشگاه‌ها انجام شد و افرادی که حد نصاب لازم را کسب کردند برای مصاحبه به دانشگاه مربوطه رفته و دانشگاه نمره فرد را برای بررسی نهایی به سازمان سنجش اعلام کرد.
۵۰ درصد نمره کل مربوط به آزمون سازمان سنجش، ۲۰ درصد مربوط به سوابق آموزشی و پژوهشی افراد و ۳۰ درصد به مصاحبه علمی و سنجش علمی دانشگاه اختصاص داشت.
* آزمون سال ۹۸ و ۹۹ براساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو
پذیرش دانشجو در سال ۱۳۹۸ نیز بر اساس قانون سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی در دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی مصوب ۱۸ اسفند ۹۴ مجلس شورای اسلامی و آیین نامه اجرایی مربوطه و مصوبات شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی انجام شد.
سنجش و پذیرش دانشجو در مقطع دکتری ناپیوسته بر حسب هر یک از شیوه‌های «آموزشی ـ. پژوهشی» و «پژوهش محور» انجام شد.
دکتری آموزشی ـ پژوهشی: سنجش و پذیرش برای ورود به دوره دکتری ناپیوسته آموزشی ـ پژوهشی به این صورت انجام شد که آزمون متمرکز (۵۰ درصد)، سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (۲۰ درصد) و مصاحبه علمی و سنجش عملی (۳۰ درصد) بود.
دکتری پژوهش محور: سنجش و پذیرش برای دوره دکتری ناپیوسته پژوهش محور نیز به این صورت انجام شد که آزمون متمرکز (۳۰ درصد)، سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری (۲۰ درصد)، مصاحبه علمی و بخش عملی (۳۰ درصد) و تهیه طرحواره (۲۰ درصد) بود.
اجرای مرحله اول (آزمون متمرکز) توسط سازمان سنجش آموزش کشور و امتیاز مربوط به سوابق آموزشی، پژوهشی و فناوری، مصاحبه علمی توسط دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی پذیرنده دانشجو انجام شد.
براساس مصوبه شورای سنجش و پذیرش دانشجو در دوره‌های تحصیلات تکمیلی مواد آزمون متمرکز دکتری (Ph.D) سال ۱۳۹۹ نیز زبان با ضریب (۱)، آزمون استعداد تحصیلی با ضریب (۱) و آزمون دروس تخصصی در سطح کارشناسی یا کارشناسی ارشد با ضریب (۴) صورت می گیرد.
سال‌های بعد نیز آزمون دکتری به همین منوال انجام شد تا امسال که صحبت‌هایی مبنی بر تغییر نظام پذیرش دانشجوی دکتری به گوش می‌رسد.
* تغییرات جدید برای آسوده‌خاطرتر بودن داوطلبان
قاسم عموعابدینی معاون آموزش وزارت علوم تحقیقات و فناوری در این باره گفته است: مدل فعلی اینگونه است که داوطلبان به سازمان سنجش آموزش کشور مراجعه و در آزمون مربوطه شرکت می‌کنند و سرانجام مثلا از بین ۱۰ نفر ۳ نفر به دانشگاه معرفی می‌شود و در کمیته دانشگاه تایید یا رد می‌شوند؛ ما دو نوع دانشجو می‌توانیم داشته باشیم، دانشجویانی که حاکمیتی پذیرش می‌شوند، مثلا برای رشته‌های مرتبط با هوش مصنوعی که دولت برای آنها هزینه می‌کند تا این رشته توسعه یابد، دوم پذیرش دانشجو توسط استادی است که با صنعت قرارداد دارد که بیش از ۷۰ درصد از پذیرش‌ها به روش اول است.
به گفته وی، دانشجویانی که در رشته‌های حاکمیتی پذیرش می‌شوند باید از روز اول پذیرش، بورسیه شوند، تعدادی از رشته‌ها مرتبط با فناوری های آینده ساز کشور هستند و این افراد باید خاص باشند و توجه ویژه ای به آنها شود، این دانشجو بعد از تحصیل استاد می شود و فعالیت‌هایی در حوزه دانش بنیان خواهد داشت.
وی با بیان اینکه براساس طرح تحول دولت، نظام پذیرش دانشجوی دکتری امسال تغییر می کند، عنوان کرده است: نظام پذیرش دانشجوی دکتری تا پایان سال باید با هماهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی و مراجع ذی‌صلاح تغییر کند اما اجرای آن ممکن است به سال بعد موکول شود.
عموعابدینی گفته است: برای نظام پذیرش دانشجوی دکتری همفکری با بخش‌های مختلف و مرتبط از جمله دانشگاه‌ها صورت خواهد پذیرفت، پس از همفکری و تصویب به صورت آئین نامه و دستور العمل ابلاغ می شود، پس از پذیرش دانشجو با صنعت گرنت تعیین تکلیف می‌شود. دانشجوی دکتری همکار استاد است، حقوق دریافت می‌کند و بر اساس این نظام آسوده خاطر تر خواهد بود.
انتهای پیام/
ثبت دیدگاه