گروه جامعه خبرگزاری فارس؛ نعیمه موحد: از پرچالش ترین قضایا هنگام شروع زندگی مشترک یک زوج، رقم و مبلغ هدیه‌ای است که توسط مرد به زن داده می شود و نام آن «مهریه» است. سالهای متمادی کشمش بر سر تعداد سکه مهریه که -مشخص نیست از کی مبنا قرار گرفت- نشان داده که اصطلاح « مهریه را کی داده و کی گرفته» یکی از غلطترین رایج‌ها در فرهنگ ایرانی است.
در سنت و شرع محدودیتی برای میزان مهریه در نظر گرفته نشده است و این یکی از بدیهی‌ترین حقوق زنان در برابر مسئولیت‌هایی است که در زندگی مشترک به عهده می‌گیرند. در روایات آمده است که بهتر است مرد مهریه را بلافاصله بعد از خطبه عقد و یا در طول زندگی مشترک به همسرش پرداخت کند و این همیشه بر ضمه مرد است. اما قبول مبالغ گزاف و بدون پشتوانه از سمت مردان و از طرف دیگر تبدیل مهریه به ابزاری در دست زنان در دعواهای خانوادگی، این پدیده را از کارکرد اصلی خود خارج کرده است.
در سالهای اخیر نوسانات اقتصادی از سمت دیگری مهریه را تحت الشعاع قرار داده است. با وضع قوانین جدید، زندان مهریه برای مردان برداشته و وصول مهریه برای زنان هم سخت‌تر شد تا از مهریه برای حل و فصل دعواهای خانوادگی استفاده نشود. همین موضوع افکار جامعه را نیز درباره رقم وتعداد سکه مهریه تغییر داده است.
افکارسنجی جدیدی که تحت عنوان «نظر مردم درباره مهریه و مداخله قانون در آن» توسط مرکز پژوهش‌های مجلس منتشر شده است موید تغییر نگاهی قابل توجهی از سمت افراد جامعه به مقوله مهریه است. این افکارسنجی که در بازه زمانی ۳۱ اردیبهشت ماه تا ۴ خردادماه سال ۱۴۰۱ انجام داده است نکات مهمی را برای بررسی اصل و حواشی «مهریه» به دست می‌دهد که در ادامه بخشی از آن را بررسی خواهیم کرد.
بیش از ۴۰۰سکه اختلاف بین عقل و فرهنگ
درحالی که یک مطالعه که در سال ۱۳۸۹ انجام شده است میانگین تعداد سکه‌ها که در عقد زوجین ایرانی ثبت می‌شود را ۴۵۰ سکه می‌داند، در افکارسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس تعداد مهریه مناسب به صورت میانگین از طرف افراد شرکت‌کننده ۹۴سکه عنوان شده است. موضوعی که به خوبی نشان می‌دهد توافق بر سر تعداد سکه مهریه بیش از آنکه جنبه عقلانی داشته باشد و نگاهی از سمت واقعیت به آن باشد، از سمت فرهنگ و آداب و رسوم اشتباه مدیریت می‌شود.
تقسیم ثروت در برابر مهریه
اختلاف بین میزان سکه‌ای که در عقد نکاح تعهد می‌شود و باور مردم به تعداد سکه مناسب، باعث شده تا در افکارسنجی فوق بیش از ۶۳درصد مردم معتقد باشند که مردان در زمان تعیین مهریه میزان آن را چندان جدی نمی‌گیرند.
این درحالی است که باز هم بیش از نصف شرکت‌کنندگان معتقدند تقسیم ثروت و دارایی در آغاز زندگی مشترک بیشتر به نفع زنان است. این نکته به خصوص بعد از اجرایی شدن بخشنامه‌هایی درباره مهریه در زمان ریاست حجت‌الاسلام رئیسی بر قوه قضائیه قوت بیشتری گرفت. در آن بخشنامه‌ها درحالی که به درستی زندانی شدن مردان برای بدهی مهریه ممنوع شد، دادخواست درخواست مهریه برای زنان وارد مسیر بسیار پیچیده و بعضا غیرقابل دسترسی شد. از جمله اینکه مردان راحت تر می‌توانند تا زمان برگزاری دادگاه مهریه و مشخص شدن حکم قطعی که ممکن است چندین ماه بعد از ثبت دادخواست مهریه باشد، اموال خود را به نام دیگران بزنند و جرمی متوجه آنان نباشد.
طبق همین افکارسنجی ۷۱درصد مردم معتقدند که زنان هنگام طلاق برای گرفتن مهریه خود با مشکل مواجه می‌شوند و ۸۱درصد معتقدند که قانون باید به زنان برای گرفتن مهریه کمک کند.
مهریه ابزاری برای حل اختلاف
به نظر می‌رسد در نگاه مردم کفه حق و حقوق در زندگی مشترک به نفع مردان سنگینتر است. چرا که در افکارسنجی مرکز پژوهش‌های مجلس حدود ۷۰درصد از مردم معتقدند که بخشیدن مهریه در زمان طلاق می‌تواند به زنان در گرفتن حق نگهداری از فرزندان کمک کند. و بیش از ۷۵درصد از مردم نیز معتقدند که بخشیدن مهریه می‌تواند به زنان کمک کند تا راحتتر طلاق بگیرند.
این نتایج نشان می‌دهد مهریه بیش از آنکه برای زنان یا خانواده آنان جنبه مالی داشته باشد، به ابزاری برای گرفتن حق و حقوق خود در زمان اختلافات خانوادگی تبدیل شده است. یعنی ضعف در قوانینی که باید در جای دیگری اصلاح شوند به بحث مهریه که خود به اندازه کافی غرق در حواشی و پیچیدگی است، کشیده است تا مهریه را پیش از پیش دچار چالش کند.
مالیات مهریه، آری یا نه؟
کمتر از یک ماه پیش در خبری از مجلس شورای اسلامی اعلام شد که قرار است به مهریه مالیات تعلق بگیرد. نمایندگانی که به دنبال تصویب این طرح هستند به رسانه‌ها گفتند که اگر مهریه بالا باشد، هنگام ثبت عقدنامه، از مهریه مالیات گرفته می‌شود.
بر اساس این قانون، تا ۱۴ سکه معاف از حق ثبت یا همان مالیات است. افرادی که مهریه آنان ۱۵ تا ۱۰۰ سکه است، ۱٫۱ درصد مالیات باید پرداخت کنند. یعنی افرادی که ۱۵ تا ۱۰۰ سکه مهر می‌کنند باید یک سکه را به‌عنوان مالیات به دولت بدهند.
افرادی که مهریه آنها بین ۱۰۰ تا ۲۰۰ سکه است مشمول مالیات دو درصدی می‌شوند که معادل حدود ۲ سکه است. اگر مهریه فردی بالای ۲۰۰ سکه باشد، باید ۱۵ درصد مالیات پرداخت کند که معادل ۳۰ سکه می‌شود!
نکته قابل توجه این است که این مالیات در زمان ثبت عقدنامه و در محضر از افراد دریافت می‌شود و زوجین باید این مبلغ را به حساب دولت بریزند تا بتوانند سند ازدواج خود را بگیرند.
در افکارسنجی مرکز پژوهش‌های مجلی پیرامون مهریه این درباره این موضوع نیز نظرسنجی شده است. جالب است که تنها حدود۲۲مردم به مالیات بر مهریه معتقدند و ۲۶درصد هم می‌خواهند که دولت هیچ اقدامی در این زمینه انجام ندهد. اگرچه حدود ۴۰درصد مردم تعیین سقف قانونی برای مهریه را کار درستی می‌دانند.
مهریه نیاز به اصلاح فرهنگی دارد
تفاوت عملکرد جامعه درباره مهریه و عقیده مردم در نظرسنجی‌ها و پژوهش‌ها بیانگر این موضوع است که حل حواشی موضوع مهریه و پدیده‌های جانبی آن مثل زندان مهریه، فرار از دین، دادخواست صوری مهریه و… در کنار قانونگذاری موضوعی فرهنگی است. به نظر می‌رسد مردم پذیرفته‌اند که در شرایط اقتصادی فعلی تعیین مهریه با تعداد سکه بالا چندان منطقی به نظر نمی‌رسد، اما فرهنگ مهریه بالا که ضامن خوشبختی دانسته می‌شود، این تصور که مهریه هیچوقت قرار نیست پرداخت بشود، چشم و هم‍چشمی‌هایی که عدد مهریه را مهم و حیاتی تصور می‌کند و همچنین تعارض منافع قانونی در عقد ازدواج که باعث می‌شود مهریه به پدیده‌ای برای گرفتن امتیاز گرفتن زوجین از یکدیگر تبدیل بشود، مواردی است که رفع آنها نیاز به یک جهاد فرهنگی دارد.
انتهای پیام/
شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید
این مطلب را برای صفحه اول پیشنهاد کنید
ثبت دیدگاه