به گزارش خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا) علیرضا لطف‌الله زادگان در کتاب «تصویب قطعنامه ۵۹۸» (مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ) ضمن مرور حوادث اواخر بهار و اوایل تابستان ۱۳۶۶ به جلسه شورای امنیت برای رای‌گیری درباره این قطعنامه و اظهارنظرهای مرتبط با آن نیز می‌پردازد. او به این نکته هم اشاره می‌کند که شورای امنیت سازمان ملل، نظر ایران برای تعیین متجاوز و اشاره به آن در متن قطعنامه را نپذیرفت، و آن را به بررسی‌های بیشتر موکول کرد.
رای‌گیری در جلسه و صحبت‌های پس از جلسه
وزیران خارجه چهار قدرت غربی، یعنی امریکا و انگلیس و فرانسه و آلمان غربی در آن جلسه حضور داشتند و مصمم بودند جدیت شورای امنیت درباره این قطعنامه را نشان دهند. آن زمان (تابستان ۱۹۸۷ میلادی) فرانسه رئیس دوره‌ای شورای امنیت بود و از این‌رو ریاست جلسه به وزیر خارجه این کشور، ژان برنارد ریمون سپرده شد. او پیش‌نویس را به رای گذاشت و همه ۱۵ عضو حاضر به آن رای مثبت دادند. این قطعنامه که به تاریخ ما ۲۹ تیر ۱۳۶۶ به رای گذاشته شد، ۵۹۸امین قطعنامه‌ای بود که در شورای امنیت تصویب می‌شود و به همین نام هم در تاریخ کشور ما ثبت و ماندگار شد.
نشریات داخلی کشور ما نوشتند «به موجب این قطعنامه، کمیته ویژه‌ای از طرف سازمان ملل جهت بررسی و تعیین آغازگر جنگ تحمیلی و برآورد خسارات مالی، به تهران و بغداد اعزام خواهد شد. در این قطعنامه که در واقع تأیید قطعنامه شماره ۵۸۲ سال گذشته این شورا است، پرداخت غرامت جنگی و آزادی و بازگشت اسرای جنگی به دو کشور گنجانیده شده است. پانزده عضو شورای امنیت با تصویب قطعنامه ۵۹۸ خواستار آتش‌بس فوری میان ایران و عراق، بازگشت نظامیان به مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی و اعزام کارشناسان سازمان ملل برای اجرای مقررات آتش‌بس به منطقه شده‌اند. در قطعنامه فوق گفته می‌شود که شورا طبق بندهای ۳۹ و ۴۰ منشور سازمان ملل عمل خواهد کرد. به موجب این دو ماده چنان‌چه هر یک از طرف‌های درگیر در جنگ، مفاد قطعنامه را نپذیرد، جامعه بین‌المللی آن کشور را تحریم اقتصادی همه‌جانبه خواهد کرد. در قطعنامه، اعضای شورا از خاویر پرز دکوئیار خواسته‌اند که نقش فعال‌تری در اجرای مفاد قطعنامه به عهده بگیرد و شورا را در جریان کل قضایا قرار دهد.»
جلسه شورای امنیت که تمام شد، نمایندگان هرکدام از اعضای اصلی درباره آن صحبت کردند و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند. حرف‌های‌شان مثل هم نبود، اما همگی درباره ختم هرچه زودتر – و بی‌چون و چرای – جنگ هم‌رای بودند و هرکدام با لحنی متفاوت از دیگری ایران را به تحریم و انزوا و شدت عمل بیشتر تهدید می‌کردند. آنان کار چندانی به عراقی‌ها نداشتند، زیرا نماینده این کشور در سازمان ملل بعد از پایان نشست شورای امنیت هم از اعضا تشکر کرده و هم آشکارا خوشحالی‌اش را از تصویب قطعنامه نشان داده بود.
واکنش ایران به قطعنامه ۵۹۸
موضع رسمی ایران درباره قطعنامه و نیز تهدیدهایی که قدرت‌های غربی به صراحت یا به اشاره پیش کشیده بودند چه بود؟ هاشمی، نماینده امام در شورای عالی دفاع در مصاحبه با روزنامه اطلاعات در همین باره گفت «چیزی که الان آورده‌اند (قطعنامه ۵۹۸) دو سه نکته جدید در خود دارد. یکی اینکه شروع کرده‌اند از متجاوز حرف زدن و دنبال جنگ‌افروز رفتن که این، خود نقطه مثبتی است، اما کیفیت کار مشخص نیست. دیگر، تحریم تسلیحاتی طرفی است که قطعنامه را نپذیرد. به هر طریق، نکات قابل تأملی ممکن است در این قطعنامه برای ما وجود داشته باشد. در عین حال، مجموعه آن تأثیری در روند جنگ نخواهد داشت و به نظر ما با توجه به سابقه شورای امنیت و مسائلی که در همین قطعنامه وجود دارد، باید گفت از سر صداقت و مبتنی بر واقعیت‌ها نیست.»
او ادامه داد «آن‌ها اگر صداقت داشتند، باید در همین قطعنامه صریحاً متجاوز را معرفی می‌کردند. عراق که شدیداً مستأصل است و از سال ۱۳۶۴ به این طرف، بیشترین ضربه‌ها را از جانب ما خورده است، ظاهراً از هرگونه پیشنهاد آتش‌بس، بازگشت به مرزهای گذشته و دیگر موارد استقبال می‌کند. در حقیقت برای دنیا روشن است که طرف متجاوز کیست و این نکته‌ای است که حتی خود عراقی‌ها هم یک‌بار به آن اعتراف کرده‌اند؛ به این نحو که گفته‌اند: طرف آغازکننده جنگ مهم نیست، باید طرف ادامه‌دهنده این جریان هم مشخص شود.» نماینده امام در شورای عالی دفاع، تهدیدهای دولت‌های غربی را موضوعی تازه ندانست و افزود «آنچه مهم است، از اول هم، این کشورها پشت سر عراق بوده‌اند و تمام تلاش خود را برای حفظ رژیم عراق به کار بسته‌اند.» می‌گفت بعید است این کشورها «خود را مستقیماً وارد جنگ کنند» و از این به بعد هم همان کاری را می‌کنند که تا قبل از این مشغول به انجامش بودند، یعنی حمایت از رژیم بعث و کوشش برای مهار ایران.
رای‌گیری در جلسه و صحبت‌های پس از جلسه
وزیران خارجه چهار قدرت غربی، یعنی امریکا و انگلیس و فرانسه و آلمان غربی در آن جلسه حضور داشتند و مصمم بودند جدیت شورای امنیت درباره این قطعنامه را نشان دهند. آن زمان (تابستان ۱۹۸۷ میلادی) فرانسه رئیس دوره‌ای شورای امنیت بود و از این‌رو ریاست جلسه به وزیر خارجه این کشور، ژان برنارد ریمون سپرده شد. او پیش‌نویس را به رای گذاشت و همه ۱۵ عضو حاضر به آن رای مثبت دادند. این قطعنامه که به تاریخ ما ۲۹ تیر ۱۳۶۶ به رای گذاشته شد، ۵۹۸امین قطعنامه‌ای بود که در شورای امنیت تصویب می‌شود و به همین نام هم در تاریخ کشور ما ثبت و ماندگار شد.
نشریات داخلی کشور ما نوشتند «به موجب این قطعنامه، کمیته ویژه‌ای از طرف سازمان ملل جهت بررسی و تعیین آغازگر جنگ تحمیلی و برآورد خسارات مالی، به تهران و بغداد اعزام خواهد شد. در این قطعنامه که در واقع تأیید قطعنامه شماره ۵۸۲ سال گذشته این شورا است، پرداخت غرامت جنگی و آزادی و بازگشت اسرای جنگی به دو کشور گنجانیده شده است. پانزده عضو شورای امنیت با تصویب قطعنامه ۵۹۸ خواستار آتش‌بس فوری میان ایران و عراق، بازگشت نظامیان به مرزهای شناخته‌شده بین‌المللی و اعزام کارشناسان سازمان ملل برای اجرای مقررات آتش‌بس به منطقه شده‌اند. در قطعنامه فوق گفته می‌شود که شورا طبق بندهای ۳۹ و ۴۰ منشور سازمان ملل عمل خواهد کرد. به موجب این دو ماده چنان‌چه هر یک از طرف‌های درگیر در جنگ، مفاد قطعنامه را نپذیرد، جامعه بین‌المللی آن کشور را تحریم اقتصادی همه‌جانبه خواهد کرد. در قطعنامه، اعضای شورا از خاویر پرز دکوئیار خواسته‌اند که نقش فعال‌تری در اجرای مفاد قطعنامه به عهده بگیرد و شورا را در جریان کل قضایا قرار دهد.»
جلسه شورای امنیت که تمام شد، نمایندگان هرکدام از اعضای اصلی درباره آن صحبت کردند و به پرسش‌های خبرنگاران پاسخ دادند. حرف‌های‌شان مثل هم نبود، اما همگی درباره ختم هرچه زودتر – و بی‌چون و چرای – جنگ هم‌رای بودند و هرکدام با لحنی متفاوت از دیگری ایران را به تحریم و انزوا و شدت عمل بیشتر تهدید می‌کردند. آنان کار چندانی به عراقی‌ها نداشتند، زیرا نماینده این کشور در سازمان ملل بعد از پایان نشست شورای امنیت هم از اعضا تشکر کرده و هم آشکارا خوشحالی‌اش را از تصویب قطعنامه نشان داده بود.
واکنش ایران به قطعنامه ۵۹۸
موضع رسمی ایران درباره قطعنامه و نیز تهدیدهایی که قدرت‌های غربی به صراحت یا به اشاره پیش کشیده بودند چه بود؟ هاشمی، نماینده امام در شورای عالی دفاع در مصاحبه با روزنامه اطلاعات در همین باره گفت «چیزی که الان آورده‌اند (قطعنامه ۵۹۸) دو سه نکته جدید در خود دارد. یکی اینکه شروع کرده‌اند از متجاوز حرف زدن و دنبال جنگ‌افروز رفتن که این، خود نقطه مثبتی است، اما کیفیت کار مشخص نیست. دیگر، تحریم تسلیحاتی طرفی است که قطعنامه را نپذیرد. به هر طریق، نکات قابل تأملی ممکن است در این قطعنامه برای ما وجود داشته باشد. در عین حال، مجموعه آن تأثیری در روند جنگ نخواهد داشت و به نظر ما با توجه به سابقه شورای امنیت و مسائلی که در همین قطعنامه وجود دارد، باید گفت از سر صداقت و مبتنی بر واقعیت‌ها نیست.»
او ادامه داد «آن‌ها اگر صداقت داشتند، باید در همین قطعنامه صریحاً متجاوز را معرفی می‌کردند. عراق که شدیداً مستأصل است و از سال ۱۳۶۴ به این طرف، بیشترین ضربه‌ها را از جانب ما خورده است، ظاهراً از هرگونه پیشنهاد آتش‌بس، بازگشت به مرزهای گذشته و دیگر موارد استقبال می‌کند. در حقیقت برای دنیا روشن است که طرف متجاوز کیست و این نکته‌ای است که حتی خود عراقی‌ها هم یک‌بار به آن اعتراف کرده‌اند؛ به این نحو که گفته‌اند: طرف آغازکننده جنگ مهم نیست، باید طرف ادامه‌دهنده این جریان هم مشخص شود.» نماینده امام در شورای عالی دفاع، تهدیدهای دولت‌های غربی را موضوعی تازه ندانست و افزود «آنچه مهم است، از اول هم، این کشورها پشت سر عراق بوده‌اند و تمام تلاش خود را برای حفظ رژیم عراق به کار بسته‌اند.» می‌گفت بعید است این کشورها «خود را مستقیماً وارد جنگ کنند» و از این به بعد هم همان کاری را می‌کنند که تا قبل از این مشغول به انجامش بودند، یعنی حمایت از رژیم بعث و کوشش برای مهار ایران.
ثبت دیدگاه